Historiehuis van de Maasvallei is een officieel infopunt van Rivierpark Maasvallei. Hun fiets- en wandelkaarten zijn bij ons te koop.
De Maas is een indrukwekkende regenrivier en vormt 40 km lang de Belgisch Nederlandse grens van Maastricht tot Kessenich. Het RivierPark heeft een gevarieerd landschap met een wirwar van oude rivierarmen, oeverwallen, stroomgeulen, grindbanken. Met aansluitend een snoer van lieflijke, historische Maasdorpen. Uw bezoek meer dan waard!
Websites met meer informatie over Rivierpark Maasvallei:
Op 20 juli 2023 zijn 2 nieuwe fietsroutes gepresenteerd. De 2 fietslussen starten bij Bandkeramiekcentrum Moerveld in Moorveld (Geulle) en die voeren langs Bandkeramische plekken.
Fietsroute Lus 1 Met deze route fiets je door het gebied waar archeologen in de afgelopen eeuw heel veel vondsten hebben gedaan uit de tijd van de oerboeren, zoals de Bandkeramiekers ook wel genoemd worden.
In de tijd van de Bandkeramiek hebben hier eeuwenlang tientallen kleine nederzettingen gestaan. Dit is lus 1 van De oerboer route, de museumroute. Je fietst langs verschillende bijzondere musea (o.a. Historiehuis van de Maasvallei in Elsloo) waar je de vondsten uit de tijd van de Bandkeramiek met eigen ogen kunt zien. Wat aten ze? Hoe zagen ze eruit? Hoe begroeven ze hun doden? De route gaat merendeels door stedelijk maar ook door groengebied. Lees verder en download de Lus 1 route op Visit Zuid-Limburg ⇢
Fietsroute Lus 2 Deze fietsroute houdt zich niet aan de landsgrenzen, want je fietst zowel door Nederland als België. Het veerpontje tussen Geulle (NL) en Uikhoven (BE) zet je gratis over de Maas.
Archeologische vondsten toonden aan dat de oerboeren meestal hoog en droog boven op de plateaus woonden. Maar hier in dit gebied bleek dat niet altijd het geval… Tegenwoordig ziet deze regio er totaal anders uit dan in de tijd van de oerboeren. Toen meanderde de Maas nog overal vrij door het landschap.
Onderweg fiets je door groen gebied en veelal langs het water van het Albertkanaal of de Maas in het RivierPark Maasvallei. Ook bezoek je tijdens deze route het historisch centrum van Maastricht. Lees verder en download de Lus 2 route op Visit Zuid-Limburg ⇢
We vinden het fijn als u bijzondere oude gebruiksvoorwerpen, foto's, kledingstukken en andere cultuur-historische zaken aan het museum wilt schenken. Maar maak daarvoor eerst een afspraak zodat we kunnen beoordelen of uw gift in onze collectie past. Vaak hebben wij al soortgelijke items in de collectie. Wij kunnen overigens ook niet alles tentoonstellen en onze opslagruimte is beperkt. Kortom, we zijn op dit gebied -noodgedwongen- best wel kieskeurig. Maar als uw spulletjes heel bijzonder zijn, dan krijgen ze in ons museum ook een beste plek!
Helaas komt het ook voor dat mensen gewoon spullen voor de deur zetten...zonder afzender. Dat is echt niet de bedoeling! Sowieso dient er voor elke schenking een overdrachtsformulier ingevuld te worden. Maar daarnaast zijn het ook vaak spullen waar wij als museum niks mee kunnen of al in onze collectie hebben. In dat geval rest niets anders dan de gang naar kringloop of milieustraat. Terwijl menige Elsloonaar blij zou zijn met bijvoorbeeld een oud schoolbankje, antiek poppenhuis, hoed van overgrootvader, emaille vergiet of wat dan ook...
Dus vriendelijk verzoek om eerst altijd contact op te nemen als u oude spulletjes wilt schenken: bel 046 437 6052 of mail naar info@historiehuismaasvallei.nl
Op vrijdag 12 mei 2023 is in Elsloo het kennis- en informatiecentrum over de Nederlands-Belgische Maasvallei officieel geopend.
Wethouder Gina van Mulken van gemeente Stein verrichtte de opening namens de Nederlandse oever. Namens de Belgische oever was dat Katrien Schaerlaekens, projectleider bij Regionaal Landschap Kempen en Maasland. Daarna konden de aanwezigen onder het genot van hapjes en drankjes het centrum bekijken. Het centrum zit in een aparte ruimte van het Historiehuis van de Maasvallei.
Bij de zeer geslaagde opening van het kenniscentrum van het Historiehuis van de Maasvallei lag de nadruk op de historie zonder grenzen. Zowel Nederland (Stein) als België (de Wissen) waren vertegenwoordigd. Dit was de start van een nauwe samenwerking zowel in het kader van historie als van toerisme.
Ontmoeten, informatie en inspiratie “Het kenniscentrum is heel toegankelijk. Het is een ontmoetingsplek waar mensen gratis kunnen binnenlopen en snuffelen. Met een belevingskamer, uitgebreide bibliotheek, minibioscoop en visuele en digitale presentaties. Bezoekers vinden hier informatie en inspiratie over de geschiedenis, cultuur en het landschap van de Maasvallei, de dorpen en de inwoners. Ook is er een koffiehoekje waar iedereen welkom is: van inwoners en ondernemers tot studenten, recreanten en toeristen” aldus Marianne van Kan en Guus Peters, bestuursleden van Historiehuis van de Maasvallei.
LEADER Zuid-Limburg Het Kennis- en informatiecentrum Maasvallei ontvangt een subsidie van LEADER Zuid-Limburg. LEADER is een Europees subsidieprogramma voor het ontwikkelen van het platteland. De Europese Unie, Provincie Limburg en de Zuid-Limburgse gemeenten stellen geld beschikbaar voor LEADER Zuid-Limburg. Voor dit project is dat gemeente Stein. Daarnaast ontvangt het centrum financiële steun van het VSBfonds en Prins Bernard Cultuurfonds. Andere samenwerkingspartners zijn Dorpsplatform Elsloo, Projectbureau Rivierpark Maasvallei, Stichting het Limburgs Landschap en Vereniging van Kleine Kernen Limburg.
Sjang Peters zaal Tevens werd diezelfde middag een zaal in het museum vernoemd naar Sjang Peters, mede-oprichter en eerste conservator van het toenmalige Streekmuseum "De Schippersbeurs". Enkele van zijn kinderen hebben de opening verricht en de familie is terecht trots op dit postuum eerbetoon.
• Elke provincie in Nederland heeft een Regionaal Historisch Centrum. Hier liggen de archieven die op regionaal niveau het bewaren waard zijn. Denk aan die van maatschappelijke organisaties, de burgerlijke stand, rechtbanken en de Kamer van Koophandel. Website Regionaal Historisch Centrum Limburg ⇢
• Cultuurhistorische Waardenkaartgemeente Stein ⇢ Klik op legenda en schakel alle lagen uit. Zo kun je makkelijk de lagen aanvinken die je wil bekijken. Links onderin staat een kleine plattegrond. Door hierop te klikken, kun je kiezen voor een satelliet- of straatweergave. Op die manier zijn ook de straten en straatnamen zichtbaar.
• Een andere interessante bron is het nationaalarchief.nl ⇢ waar je een gigantische hoeveelheid foto's, kaarten, prenten etc. kunt vinden. Let op: als je een foto download staat erbij vermeld welk gebruik toegestaan is. Er zijn best veel foto's waar copyright op rust; lees hierover meer ⇢
• Grootste Nederelandse archief op gebied van pers- en documentairefotografie vind je op Collectie Spaarnestad ⇢
• Geïnterresseerden in de Tweede Wereldoorlog krijgen vele uren om op de Beeldbank WO2 ⇢
• Oude kranten, tijdschriften en boeken vindt je op Delpher ⇢
Expositie Tot eind juni 2024 kunt u in het Historiehuis van de Maasvallei een bijzondere expositie over de Bandkeramiekers bezoeken. De expositie met unieke vondsten uit de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, is ingericht door Ivo van Wijk, mede-auteur van een nieuw boek over de Bandkeramische cultuur.
In 2018 verscheen het boek "Meers, van moeras tot dorp" geschreven door No van Mulken. Meer dan 250 pagina's over de geschiedenis van Meers, met ongeveer 300 foto's en kaarten. No van Mulken greep de kans om de herinneringen te ontfutselen aan de laatste generatie Meersenaren die "de goede oude tijd" in het dorp nog hebben meegemaakt. De auteur voelde 25 markante Meersenaren aan de tand, verklaart alle straatnamen en laat oorlogen, bokkenrijders, smokkelaars en processies nog eens de revue passeren.
Het boek is inmiddels helemaal uitverkocht. Om het voor het nageslacht te bewaren hebben wij het met toestemming van No van Mulken hier gratis ter lezing/download aangeboden. U kunt het boek (79 mb) HIER downloaden/lezen >
“Op het netvlies gebrand” is een prachtig naslagwerk vol historische en nog nooit eerder gepubliceerde teksten en foto’s van de oorlogsjaren in Stein, Meers, Maasband en Elsloo. Het bijna 500 pagina’s tellende boek geeft een uniek beeld van de oorlogsjaren tussen 1939 en 1945 in betreffende dorpen tijdens de Duitse inval, de bezetting en de bevrijding. De persoonlijke verhalen beschrijven het leven tijdens de oorlogsjaren op indringende wijze. Het boek kwam in 2020 uit ter herdenking van 75 jaar bevrijding van de gemeente Stein. Het boek is uitverkocht. Om iedereen er van te laten genieten en kennis te vergaren is het online gezet.
"De Maasvallei in een stroomversnelling" met als ondertitel: - de ontwikkelingen in Elsloo en omgeving tussen 1920 en 1940 - door streekhistoricus Guus Peters. De 400 exemplaren waren vlak na verschijning in mei 2022 helemaal uitverkocht.
In dit boek wordt de ontwikkeling en het leven in een typisch Maaslands dorp beschreven tussen 1920 en 1940. Een periode waarin de aanleg van de Staatsmijn Maurits in Geleen en de mijn Limbourg-Meuse in Eisden-Maasmechelen, de daarbij horende huisvesting van arbeiders en de aanleg van infrastructuur - zoals het Julianakanaal - zorgen voor een landschappelijke, economische, sociale en culturele omwenteling.
Jo Cobben maakt dagelijks een wandeling in of rond Elsloo. Al lopend dwalen zijn gedachten altijd terug naar zijn jeugdjaren 1944 tot 1950, waaraan hij goede en leuke herinneringen heeft.
Om ook het Aelsers Plat te koesteren en voor het nageslacht vast te leggen, heeft deze auteur van "De Platte Aelsenaer" zijn verhalen in 't plat op papier gezet en in april 2022 in een boekje gebundeld onder de titel "Trampele in Aelse" Het boekje van ca 125 pagina's is voor slechts 10 euro te koop bij Historiehuis van de Maasvallei, zolang de voorraad strekt.
Foto boven: hier werd Henri Schepers geboren, bij de ronde boog, Op de Berg 6 in Elsloo
Woensdag 4 mei 2022 is voor zijn geboortehuis Op de Berg 6 in Elsloo, het huidige Streekmuseum, een Stolperstein gelegd voor de Elsloose verzetsheld Henri Schepers. Henri werd in Elsloo geboren op 21 december 1914 en op 18 augustus 1944 in de val gelokt en vermoord in Meerssen. Lees zijn verhaal hieronder.
De Stolperstein werd gelegd door zijn neven Jo Schepers en Paul Wouters. Naast toespraken door burgemeester Leurs-Mordang en streekhistoricus Guus Peters, werden ook enkele muzikale intermezzo's gespeeld door familieleden. Het is overigens de eerste en tot dusver enige Stolperstein in Elsloo.
Op 23 april jongstleden werd bij Beekstraat 22a in Meerssen, zijn woonadres in 1944, door het plaatselijk comité ook een Stolperstein voor Henri Schepers gelegd.
Foto's Pierre Reubsaet
De initiatiefnemers Paul Wouters (links) en Jo Schepers bij de Stolperstein van hun oom Henri Schepers (Foto: Monique Reubsaet-Wouters)
Onder de vleugels van het Euroregionaal Historisch Centrum wordt al sedert 2010 hard gewerkt aan de reconstructie van de bewoning in de 18e en 19e eeuw in onze streek, waaronder het oude Elsloo. Inmiddels is Elsloo al in kaart gebracht en zichtbaar op de website www.aezel.eu
De AEZEL- website https://aezel.eu is in maart 2023 vernieuwd en verbeterd. Naast een totale software-revisie zijn de keuze- en zoekmogelijkheden nu aanzienlijk verbeterd. AEZEL biedt ook de mogelijkheid voor bijv. heemkundeverenigingen en particulieren om zelf verzamelingen (zoals audio-, foto-, film-, schilderijen-, tijdschriften-, boeken- en museale verzamelingen) en verhalen te plaatsen.
Je kunt op twee manieren zoeken, grofweg door op de website naar Geografie te gaan en vervolgens naar Minutenplans en kies daar de woonplaats, in dit geval Elsloo. Je kunt heel gedetailleerd inzoomen en kiest bijvoorbeeld voor het pand Maasberg 4 en je kunt zien hoe de kadastrale kaart in 1817 uitzag en middels het OAT zien wie daar in vorige eeuwen gewoond heeft!
Maar je kunt ook gelijk gedetailleerd inzoomen via ZOEKEN, bijvoorbeeld "Janssen" in Elsloo en je krijgt dit resultaat >> Van daaruit kun je in de kaart klikken op de oranje gekleurde percelen en je krijgt de eigenaar en andere details anno 1842. Interessant dat je ook kunt zoeken op beroep en je ziet waar bijvoorbeeld "schippers" woonden. Ter oriëntatie staat in de kaart op de achtergrond standaard een topografische kaart met de actuele wegenstructuur, waarbij je kunt constateren dat in heel veel gevallen de oude veldwegen gevolgd zijn. Overigens kun je ook een andere achtergrond kiezen, zoals bijvoorbeeld een satelietkaart.
De kaart dateert uit 1817 - klik voor vergroting - het spoorweg tracé werd er in latere jaren aan toegevoegd
Voor dit project wordt als basis uitgegaan van de eerste kadastrale kaarten die reeds in 1817 getekend zijn maar pas officieel zijn geworden in 1842. Hierop staat iedere perceel, huis, straat, beek en poel precies uitgetekend en genummerd. Hoe de bewoning in 1842 was, is exact omschreven in de bij die tekening horende Oorspronkelijke Aanwijzende Tafels, kortweg OAT's genoemd. In de loop van de tijd is daar natuurlijk vaak en veel veranderd. Dit is vastgelegd in Persoonlijke Kadastrale Leggers, PKL's genoemd. Hierin is opgetekend wat er met elk perceel is gebeurd in de loop van de tijd zoals; vererving, koop, verkoop, opdeling, samenvoeging, etc.. Door deze veranderingen zijn natuurlijk ook de oorspronkelijk tekeningen gewijzigd. Door in de computer deze veranderingen over te tekenen en daaraan de veranderingen van eigenaar etc. etc. te koppelen wordt zichtbaar gemaakt hoe in de loop van de tijd Elsloo van enkele straten en weinige woningen verandert in een welvarend en prachtig maasdorp.
Om dit project ook in Elsloo uit te voeren zijn de bestaande gegevens van OAT's, PKL's en Stambomen (opgebouwd uit persoonsgegeven van vroeger) ingevoerd in computerbestanden en daarna gekoppeld aan de kadastrale tekeningen. Zo is de bewoning van Elsloo in 1842 toegankelijkheid en inzichtelijk gemaakt.
OAT uit 1842
Elsloo digitaal toegankelijk Zo zijn de gegevens van personen uit het verleden compleet beschikbaar in het “Stamboom Informatie Centrum Stein”. Ook alle OAT's zijn reeds gedigitaliseerd. Zelfs gegevens uit de tijd voor het kadaster (1757 tot 1800) zijn reeds toegankelijk gemaakt. Inmiddels zijn ook de PKL gegevens ingevoerd en de kadastrale kaarten van de jaren na 1800 ingetekend. Tientallen vrijwilligers hebben hier bijna een dagtaak aan, waaronder ook een aantal mensen uit Stein en Elsloo.
Een verdronken kasteel uit de middeleeuwen. Je kunt het virtueel bezoeken op de plek waar het ooit stond: in Elsloo. Daar staat een nieuw archeologisch speerpunt: een ijzeren speer in het landschap die als toegangspoort naar het verleden dient. Met een mobiele telefoon duik je in de geschiedenis van het verdronken kasteel en is het zelfs in 3D te bekijken. Je vindt het verdronken kasteel en de speer hier >
Het archeologische speerpunt 6 in Elsloo is een van de 10 nieuwe speerpunten over het leven aan de Maas, die deel uitmaken van de Archeo Route Limburg. Download de Archeo Route Limburg 2.0 app gratis in de App store of Google play.
Opening Het Speerpunt werd op vrijdag 6 mei 2022 officieel geopend en in gebruik gesteld door wethouder Gina van Mulken. Voorafgaand werd in het Streekmuseum de geschiedenis van het kasteel en omgeving toegelicht door Ellen Vreenegoor (Rijksdienst Cultureel Erfgoed) en Guus Peters (streekhistoricus). De app die middels een QR-code aan het speerpunt verbonden is, werd ter plaatse uitgelegd door Joep Steinhage (Limburg Marketing) Tenslotte droeg Roos Smeets haar prachtig gedicht over de Maas voor.
Kasteel onder water Ooit was kasteel Elsloo een imposant bouwwerk waarmee de heer van Elsloo zijn macht kon afdwingen. Hij oefende controle uit over de omgeving en vroeg tol aan passerende schepen op de Maas. Maar uiteindelijk won de rivier het van het kasteel. De Maas schoof langzaam op en het kasteel verdween onder water. Daar bevinden zich de resten nu nog steeds.
Foto boven: de resten van het kasteel in het midden van de Maas.
Foto boven: de resten liggen precies op de grenslijn tussen Nederland en België (met dank aan www.ooitaandemaas.be - embedded)
Foto onder: de resten van het verdronken kasteel in de Maas met op de achtergrond de in 2010 gesloopte buurtschap De Hal nabij Kotem op de Belgische oever. Aangemeerd ligt het inmiddels ook opgedoekte voetveertje Elsloo-Kotem.
Onderwaterarcheologen In 2004 onderzochten onderwaterarcheologen de restanten. Die waren in de loop van de eeuwen aardig verspreid geraakt, ook door de aanleg van het Julianakanaal. Maar de gestapelde stenen met de mortel er nog tussen laten in ieder geval zien hoe indrukwekkend het kasteel van Elsloo ooit geweest moet zijn. Althans, voor wie onder water gaat kijken. Vanaf 6 mei kun je ook met droge voeten de geschiedenis van het kasteel beleven. Het nieuwe archeologische speerpunt biedt elke voorbijganger de kans om via augmented reality op zijn telefoonscherm het verdronken kasteel te ontdekken. Hierbij wordt een digitaal beeld – vaak een 3D animatie – over de werkelijkheid geplaatst. Je verrijkt (augment) de fysieke wereld met digitale informatie.
De gemeente Stein heeft een rijk verleden. Als één van de eerst bewoonde streken van Nederland zijn er al tal van archeologische vondsten gedaan, en barst deze streek van het bijzonder erfgoed. Tot voor kort werd dit echter amper beschermd, met het verdwijnen van waardevolle gebouwen en elementen tot gevolg. Om ook dát tot het verleden te laten behoren, is vijf jaar geleden het Erfgoedproject Stein van start gegaan. Dat project wordt binnenkort afgerond.
Wethouder Gina van Mulken (sport, cultuur, recreatie & toerisme): “Wat begon met het idee voor het ‘simpelweg’ aanwijzen van gemeentelijke monumenten, mondde uiteindelijk uit in een toonaangevende cultuurhistorische waardenkaart van de gemeente Stein. En dat was nodig: in 2016 telde Stein maar weinig erkend erfgoed. Best vreemd voor een gemeente met een groot historisch verleden.”
Unieke landschapsontwikkeling Dankzij waardevolle samenwerkingen met meerdere historische verenigingen is de ruimtelijke geschiedenis van Stein in beeld gebracht. Niet alleen de ontwikkeling van de kernen, maar ook het landschap maakte hier deel van uit. Want ook dát is bijzonder in deze gemeente. In Stein komen het Heuvelland, de Maasvallei en het Graetheideplateau – drie landschappen met elk een eigen karakter – op een natuurlijke manier samen. In een landschapsbiografie is precies inzichtelijk gemaakt hoe het landschap zich heeft ontwikkeld.
Bijzondere verhalen Hoewel erfgoed theoretisch over stenen gaat, gaat het natuurlijk écht over de eeuwenoude verhalen die deze vertellen. En in dit geval, het bijzondere verhaal van Stein. Als je weet hoe het landschap, de kernen en bebouwing zich ontwikkeld hebben, herken je de historische elementen die nog behouden zijn en weet je ze op waarde te schatten. Bij al die elementen hoort een verhaal en die willen we bewaren.
Onderlinge verbanden zoeken Bij de start van het project is Buro4 als specialist op het gebied van erfgoedzorg ingeschakeld. Door het erfgoedproject groots aan te pakken konden alle aspecten – stenen, landschap, monumenten en meer – in samenhang met elkaar worden onderzocht. “Het totaalplaatje en de onderlinge verbanden leverden veel nieuwe inzichten op”, vertelt Har van der Borgh, Buro4. “Ook de hulp van de inwoners was onmisbaar: tijdens één van de informatieavonden kwam bijvoorbeeld aan het licht dat er bij graafwerkzaamheden in Stein oud muurwerk was gevonden, op de plaats waarvan we al vermoedden dat er een vluchtburcht was geweest. Door al die gegevens te combineren schoof het geheel langzaam maar zeker in elkaar.”
Cultuurhistorische waardenkaart Het uitvoerige onderzoek heeft geleid tot een cultuurhistorische waardenkaart die uniek is in Nederland, en als voorbeeld dient voor andere gemeentes. De kaart is niet alleen een naslagwerk van het te beschermen erfgoed, maar het is ook een startpunt voor een nieuwe manier van omgaan met historie en cultuur.
Erfgoed (h)erkennen staat hierbij voorop – de waarde van onze geschiedenis moet de aandacht krijgen die het verdient. Dat doen we door het erfgoed te beschermen en de huidige kwaliteit te verbeteren.
Beschermen van waardevol erfgoed Wethouder Danny Hendrix (fysieke leefomgeving): “Om het waardevolle erfgoed te beschermen, wordt er een bestemmingsplan opgesteld. Het bijzondere van dit bestemmingsplan is dat al het ruimtelijk erfgoed is meegenomen. Zo is de historische infrastructuur en het waardevolle groen nu ook beschermd. Het plan bevat regels over hoe om te gaan met beschermd erfgoed. Het bestemmingsplan ligt medio april ter inzage. Mochten er zienswijzen worden ingediend, dan worden deze meegenomen in de definitieve vaststelling.”Trots op Stein Tot slot is er ook speciale aandacht voor de beleving van deze culturele schatten. Zo is er de wens om monumenten toegankelijker te maken, zodat zowel bewoners als toeristen er op de best mogelijke manier van kunnen genieten.
De gemeenteraad heeft het erfgoedbeleid vastgesteld. Belangrijk om te weten is dat het waardevolle erfgoed door middel van een bestemmingsplan beschermd gaat worden. Dit plan bevat regels over hoe om te gaan met beschermd erfgoed. Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan het bestemmingsplan. Naar verwachting zal het bestemmingsplan begin april ter inzage worden gelegd.
Klik op legenda en schakel alle lagen uit. Zo kun je makkelijk de lagen aanvinken die je wil bekijken.
Links onderin staat een kleine plattegrond. Door hierop te klikken kun je kiezen voor een satelliet- of straatweergave. Op die manier zijn ook de straten en straatnamen zichtbaar.
De waardenkaart werkt het beste in Google Chrome.
Selectie waardevol erfgoed
In 2016 zijn we gestart met het Erfgoedproject Stein. In de afgelopen jaren is veel werk verricht om de identiteit en unieke kwaliteiten van Stein in beeld te brengen. Met name historische verenigingen hebben een waardevolle bijdrage geleverd aan het in beeld brengen van de ruimtelijke geschiedenis van Stein en inventarisatie van het erfgoed. Uniek hierbij is dat niet alleen gebouwen en historische nederzettingsstructuren zijn meegenomen maar ook het landschap, historisch groen en overig erfgoed. Dit houdt in dat er rekening is gehouden met het gehele ruimtelijke erfgoed waarbij het totaal van de cultuurhistorische waarden onder de loep is genomen.
