De Maas slingert majestueus door het Limburgse landschap en de regenrivier bepaalt hier al eeuwenlang het veelzijdige en boeiende landschap. Er ontstond een wirwar van oude stroomgeulen, afgesneden meanders, dijken en uiterwaarden en een typische fauna en flora.

Historische steden en markante dorpen getuigen van een verleden vervlochten met de Maas. Veertig kilometer lang vormt de Maas de grens tussen Nederland en België. Hier heeft de rivier de vrije hand en gaat het er soms ruig aan toe. 

De naam Maaskant (Maaskèntj in het streekdialect) wordt ten onrechte vaak verward of vereenzelvigd met "Maasland". Dit is echter niet hetzelfde! Maasland wordt tegenwoordig vaak gebruikt als alternatief voor de Westelijke Mijnstreek.

In groter verband spreekt men van "Maasvallei" als daar ook het Belgische Maasdal bij betrokken wordt. 

Aan de andere kant van de Maas zijn de Belgische dorpen het spiegelbeeld van de Nederlandse dorpen en ook daar wordt de streek "de Maaskant" genoemd. Ingeklemd tussen de Kempen en de Maas waren ook zij op de rivier en de dorpen aan de Nederlandse zijde georiënteerd. De bewoners van de Belgische maasdorpen zijn door dezelfde historische rampen zoals oorlogen, overstromingen en economische crises gehard. 

De vroegste geschiedenis van het huidig landschap in Elsloo en omgeving begint eigenlijk zo’n 13000 jaar geleden. De laatste ijstijd loopt ten einde en op de zeer vruchtbare lössgronden ontstaat bebossing die uitgroeit tot een oerbos met veel wild. De jagervolken die er vertoeven hebben weinig tot geen sporen achtergelaten. Dan verschijnen de eerste bewerkers van de gronden, de Bandkeramiekers.

Archeologische sporen zijn het enige wat ons herinnert aan de vroegste bewoners. Daarentegen zijn in het landschap wel nog herkenbare elementen overgebleven van onze middeleeuwse voorouders. Zij lieten het oerbos verdwijnen om plaats te maken voor akkers en wegen. Hun benamingen daarvoor gebruiken we nu nog steeds. Dat is ons cultureel erfgoed.

In een 60-delige artikelreeks heeft Guus Peters geprobeerd de herkomst te verklaren: een reconstructie van het middeleeuwse landschap van Elsloo.

Er  zijn niet veel streken in Nederland die zo’n oude en rijke maar ook gecompliceerde geschiedenis kennen als het huidige Zuid Limburg. Niet alleen is dit te danken aan de vruchtbaarheid van de gronden, de strategische positie tussen de Rijn en Vlaanderen en door de Maas als verbinding en transportroute tussen Frankrijk en Holland. 

Eigenlijk is de geschiedenis van de dorpen een onoplosbare puzzel omdat er verschillende bewoningsgeschiedenissen in elkaar zijn geschoven en niet meer te onderkennen is wat bij welke bewoningsfase behoort. Eigenlijk kunnen we pas vanaf 1500 een gefundeerd beeld van de dorpen schetsen en zijn nog elementen herkenbaar in de overgebleven oude kernen en restanten van het oude landschap. Een interessante ontdekkingsreis in de 25-delige artikelenreeks "Tussen Maas en Graetheide" van Guus Peters.

De Maaskant is altijd een aparte streek geweest met bewoners die nog steeds een eigen, door de eeuwen heen, gevormde identiteit kennen. Afgeschermd door enerzijds de vroegere uitgestrekte Graetheide en anderzijds de Kempen waren de Maasdorpen aan weerszijden van de rivier op elkaar georiënteerd met de Maas niet als scheidende maar als verbindende factor.

De geschiedenis werd in 2009 uitvoerig gedocumenteerd in het gelijknamige boek van Guus Peters en Harry Strijkers. Het boek is uitverkocht, maar u kunt het via onderstaande link gratis lezen/downloaden.

Eerder werd de streek al beschreven in een artikelreeks op elsloo.info >