Skip to main content

Kennis en Informatie Centrum

Sinds mei 2023 is in het Historiehuis van de Maasvallei een kennis- en informatiecentrum over de Maasvallei gevestigd . 

In het centrum is informatie te vinden over het ontstaan en de ontwikkeling van de Maasvallei. Kennis over de 'Gouden Eeuw' van de Maasvaart, de authentieke oude kernen met kastelen en schippersbeurzen en de bewoners door de eeuwen heen. 

De Maasvallei is een ondergeschoven kindje in de geschiedschrijving van Limburg. Ons doel is om meer bewustwording en betrokkenheid te creëren, met meer respect voor landschap, cultuur en maatschappij.
Dat doen we met het kenniscentrum, maar ook door samenwerkingen en cultuur-historische initiatieven van lokale organisaties en bewoners te stimuleren.

Er zijn visuele en digitale presentaties, een bibliotheek, een werk- en leestafel, een koffiehoek en een piepkleine bioscoop. Dit alles sluit goed aan bij de rest van het Historiehuis van de Maasvallei, waar de bezoeker informatie krijgt over de historie van de Maasvallei in het algemeen en Elsloo in het bijzonder. Er is aandacht voor landschap, geografie, geologie en cultuurhistorie. Het Huis is uniek voor de Maasvallei op Nederlandse bodem.

Het Historiehuis werkt actief samen met Projectbureau RivierPark Maasvallei in Genk en Stichting het Limburgs Landschap. Ieder voor zich én samen dragen we het verhaal van de Maasvallei en het kasteel(park) uit. Onze andere samenwerkingspartners zijn Dorpsplatform Elsloo en de gemeente Stein. De gemeente betaalt net als Provincie Limburg mee aan de LEADER-subsidie voor het Kenniscentrum en zorgt voor een informatiezuil. Verder hebben we ook subsidies ontvangen van het Prins Bernard Cultuurfonds en het VSBfonds. Allen hartelijke dank daarvoor!


Nieuws

Rivierpark Maasvallei

Officieel infopunt

Historiehuis van de Maasvallei is een officieel infopunt van Rivierpark Maasvallei. Hun fiets- en wandelkaarten zijn bij ons te koop.

Het RivierPark Maasvallei is de naam van het langgerekte landschap tussen Maastricht/Lanaken en Thorn/Kessenich, aan beide oevers van de Maas. De Maas boetseerde eeuwenlang het landschap en kreeg na overstromingen in de jaren 1990 een breder, natuurlijker, veiliger rivierbed. Met bijzondere natuurgebieden tot gevolg, die vlakbij en tussen de historische Maasdorpjes en –stadjes liggen. Die zijn verbonden door het fietsroutenetwerk, wandellussen en de typische fiets- en voetveertjes.

De Maasvallei

Majestueus en ruig

De Maas slingert majestueus door het Limburgse landschap en de regenrivier bepaalt hier al eeuwenlang het veelzijdige en boeiende landschap. Er ontstond een wirwar van oude stroomgeulen, afgesneden meanders, dijken en uiterwaarden en een typische fauna en flora.

Historische steden en markante dorpen getuigen van een verleden vervlochten met de Maas. Veertig kilometer lang vormt de Maas de grens tussen Nederland en België. Hier heeft de rivier de vrije hand en gaat het er soms ruig aan toe.

Historie van de Maaskant

Maaskentj

De naam Maaskant wordt vaak verward of vereenzelvigd met Maasland. Dit is echter niet hetzelfde! Maasland wordt tegenwoordig vaak gebruikt als alternatief voor de Westelijke Mijnstreek. De naam is rekbaar. Soms rekent men ook hier de Belgische Maasvallei toe of zelfs een nog groter gebied.
De naam Maasland is een verwijzing naar het vroeg middeleeuwse Maselant (de Maasgouw). Dit was een oud graafschap waar onze streek toe behoorde en waarvan de grenzen nooit zijn vastgesteld. Men vermoedt dat grote delen van Nederlands- en Belgisch Limburg ertoe behoord hebben. Het is echter nooit een streeknaam in onze regio geweest.
Wat wel altijd in de volksmond heeft bestaan is de naam Maaskant, in het dialect "de Maaskentj". 

Verdronken kasteel in de Maas

Archeologisch speerpunt 6

Een verdronken kasteel uit de middeleeuwen. Je kunt het virtueel bezoeken op de plek waar het ooit stond: in Elsloo. Daar staat een nieuw archeologisch speerpunt: een ijzeren speer in het landschap die als toegangspoort naar het verleden dient. Met een mobiele telefoon duik je in de geschiedenis van het verdronken kasteel en is het zelfs in 3D te bekijken. Het archeologische speerpunt 6 in Elsloo is een van de 10 nieuwe speerpunten over het leven aan de Maas, die deel uitmaken van de Archeo Route Limburg en de gelijknamige app; gratis in de App store of Google play.

Ooit was kasteel Elsloo een imposant bouwwerk waarmee de Heer van Elsloo zijn macht kon afdwingen. Hij oefende controle uit over de omgeving en vroeg tol aan passerende schepen op de Maas. Maar uiteindelijk won de rivier het van het kasteel. De Maas schoof langzaam op en het kasteel verdween onder water. Daar bevinden zich de resten nu nog steeds.

De Maas over en weer

Documentaire

Als regenrivier kent de Maas vele gezichten en zij heeft zich door de tijd heen her en der verlegd. Op meer plaatsen dan je nu zou vermoeden, was de Maas gemakkelijk oversteekbaar, te voet of met een veerpont. 

In deze minidocumentaire laat landschapshistoricus Martijn Blaas zien hoe door de eeuwen heen de verbindingsmogelijkheden tussen de ene en de andere zijde het leven aan beide oevers hebben bepaald.

De Maas geeft geheimen prijs

Vikingen in de Maasvallei

Archeologisch onderzoek in de rivierbedding heeft tijdens de uitvoering van het project Grensmaas vele honderden vondsten opgeleverd die een verrassend en soms zelfs nog ongeschreven verhaal opleveren over de Zuid-Limburgse Maas als oorlogsfront, als scheepsroute, als handelsverbinding en als viswater.

Een van de meest fascinerende hoofdstukken van dat verhaal is de vondst van opvallend veel wapentuig uit de periode dat de Vikingen in deze regio actief waren. 

Langs de Maas bij Elsloo werd een Scandinavische bijl gevonden waarvan de steel is vergaan. Het is het eerste exemplaar dat in Nederland is ontdekt. Het is te zien in museum De Vondst in Heerlen. (foto boven, met toestemming van De Vondst)

Struinen langs Maaskeien met een verhaal

Natuurmonumenten

Langs de Grensmaas in Meers is de ruige riviernatuur al behoorlijk ontwikkeld en optimaal te beleven. Hier kun je eindeloos struinen en genieten van een bijzonder landschap dat continu in beweging is. Voor wie in het wilde weg dwalen en speuren nog een beetje eng vindt, is er sinds kort het Klauwenpad: een korte, gemarkeerde struinroute tussen Meers en Maasband.

Het Klauwenpad bestaat uit tien grote Maaskeien, ‘klauwen’ in het plaatselijke dialect. Zij wijzen je de weg door het hart van de Grensmaasnatuur tussen Meers en Maasband. Elke steen vertelt bovendien een oud verhaal over de lokale geschiedenis. Sta eens stil bij het verleden en de schoonheid van deze plek.

Vrij struinen en dwalen naar hartenlust. Het kán en het mág in dit gebied waar de natuur zoveel mogelijk haar eigen gang mag gaan. 

Bandkeramiekers in Elsloo

Oudst bekende grafveld

Het Streekmuseum bezit een kleine maar belangrijke collectie voorwerpen uit de tijd van de Bandkeramiek. Met deze collectie kan een duidelijk verhaal over het leven en werken in de tijd van de Bandkeramiek verteld worden.

Het grafveld van Elsloo in de gemeente Stein is het oudst bekende grafveld in Nederland (circa 5100-4950 v.Chr.). Het werd opgegraven door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed onder leiding van prehistoricus Pieter Modderman (1959) en door de Universiteit Leiden (1966). De vondsten zijn sindsdien in beheer van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. 

Speciaal in Elsloo heeft het onderzoek naar de Lineair Bandkeramische cultuur volgens senior archeoloog Ivo van Wijk een lange geschiedenis. Tussen 1930 en 2014 hebben er opgravingen plaats gevonden.

Historie Elsloo e.o.

Website elsloo.info

Een uitgebreide serie artikelen door Guus Peters over de historie van Elsloo en omgeving.
Over de dorpen, wegen, bewoners en landschap. Over het kasteel en de Heren van Elsloo. De aanleg van het Julianakanaal en nog veel meer.

Nieuws - vervolg

Mijnen in Limburg

Onuitwisbare stempel

Mijnbouw was voor Limburg en de Limburgers veel meer dan het zware, stoffige en gevaarlijke werk diep onder de grond. De mijnbouw heeft tussen 1900 en 1974 een zeer duidelijk stempel gedrukt op eigenlijk alle aspecten van de Limburgse samenleving. 

Welk effect hebben de mijnbouwjaren zelf en de jaren na de sluiting op het leven van vandaag de dag? En op welke manier helpt het mijnerfgoed vragen van nu te beantwoorden?

Rijke cultuur en historie op de kaart gezet

Erfgoedbeleid gemeente Stein

De gemeente Stein heeft een rijk verleden. Als één van de eerst bewoonde streken van Nederland zijn er al tal van archeologische vondsten gedaan, en barst deze streek van het bijzonder erfgoed.

Tot voor kort werd dit echter amper beschermd, met het verdwijnen van waardevolle gebouwen en elementen tot gevolg. Om ook dát tot het verleden te laten behoren, is in 2016 het Erfgoedproject Stein van start gegaan. Dat project werd begin 2021 afgerond.

Aezel Project

De bewoningsgeschiedenis van Elsloo in de 18e en 19e eeuw

Onder de vleugels van het Euroregionaal Historisch Centrum wordt al sedert 2010 hard gewerkt aan de reconstructie van de bewoning in de 18e en 19e eeuw in onze streek, waaronder het oude Elsloo. Inmiddels is Elsloo al in kaart gebracht en zichtbaar op de website www.aezel.eu
Je kunt op twee manieren zoeken, grofweg door op de website naar Geografie te gaan en vervolgens naar Minutenplans en kies daar de woonplaats, in dit geval Elsloo. Je kunt heel gedetailleerd inzoomen en kiest bijvoorbeeld voor het pand Maasberg 4 en je kunt zien hoe de kadastrale kaart in 1817 uitzag en middels het OAT zien wie daar in vorige eeuwen heeft gewoond! 

Omgevingscursus

Dorpsplatform Elsloo

Voor slechts 50 euro kun je gedurende 20 dagdelen een boeiende reis door de tijd maken. Tevens zijn voor die prijs een aantal excursies inbegrepen naar monumenten en musea in de gemeente Stein.
De cursus wordt door Guus Peters gegeven in Punt 39 van het Dorpsplatform Elsloo.

Publicaties digitaal beschikbaar

Gratis Service

Hieronder een overzicht van de publicaties -boeken, folders etc- die door Streekmuseum Elsloo, Heemkundevereniging Maasstreek of in samenwerking met andere instanties zijn uitgegeven. 

De vermelde uitgaven zijn alleen nog tweedehands te koop. Bijvoorbeeld bij boekwinkeltjes.nl >>

Heemkundesnippers

1986-2002

Vanaf oktober 1986 tot april 2002 bracht de Heemkundevereniging Maastreek een serie boekjes uit over geologie, archeologie, geschiedenis en folklore van Stein, Elsloo, Urmond en directe omgeving. 
De boekjes kostten destijds 5 gulden per stuk (2,25 euro)

Deze serie, die uiteindelijk 31 boekjes zou beslaan, staat nu online zodat iedereen hiervan kan genieten en de kennis kan opvijzelen. 

Het verhaal van Nederland

TV Serie

In de 10-delige televisieserie "Het verhaal van Nederland" neemt acteur en verteller Daan Schuurmans je mee langs de hoogte- en dieptepunten van de Nederlandse geschiedenis. Naast gespeeld drama en opnames op locaties,  wordt zijn vertelling gecombineerd met het commentaar van deskundigen.
In aflevering 1 komen de eerste boeren (Bandkeramiekers) vanuit het Midden-Oosten naar Zuid-Limburg; met o.a. opnames aan de Maas in Meers. Mooie en leerzame serie !

TV serie 'Natuurlijk Limburg'

Maurice Nijsten en Edmond Staal

Sinds het jaar 2000 is 'Natuurlijk Limburg' te zien op L1 TV en ieder jaar heeft de serie een andere noemer. Vast uitgangspunt is wel dat de 15 afleveringen onze hele provincie doorkruisen, van noord naar zuid en van oost naar west. 

In deze serie wordt de aandacht gericht op drie onderdelen: natuur, archeologie en landschapsgeschiedenis.

Deze serie van Maurice Nijsten en Edmond Staal laat zien dat het Limburgs landschap door meer wordt gevormd dan enkel de natuur.

Jo Cobben

Trampele in Aelse

Jo Cobben, jaargang 1938, publiceerde eerder op deze website korte verhalen met zijn herinneringen aan vroeger. In maart 2022 heeft hij de verhalen in een boekje gebundeld. Als vaandeldrager van 't Aelser plat doet hij dat natuurlijk in het plaatselijk dialect.

Het boekje is inmiddels uitverkocht maar u kunt het hieronder lezen en downloaden.

Zónger richtig Aelser plat op sjwal
Greujt 't Holles plat wie kwal

Leeswerk