Over het museum

Het Streekmuseum Elsloo is gevestigd in de voormalige Schippersbeurs, een gebouw in Maaslandse stijl uit het begin van de 17e eeuw, alsmede twee naastgelegen karakteristieke huisjes. De huisjes zijn ingericht zoals ze in vorige eeuwen werden bewoond. In een van de huisjes is een nostalgische dorpswinkel nagebouwd. 
Bezoekers aan het Streekmuseum maken een reis door de tijd en kunnen zich zo een goed beeld vormen hoe de bewoners van de Maasvallei in de periode 1650 tot 1950 leefden, woonden en werkten.

Streekmuseum Elsloo is een onderdeel van de Stichting Historiehuis van de Maasvallei.

Geschiedenis

Ontstaan
In de jaren 50 van de vorige eeuw, werd in Elsloo een groot woningbouwproject in oostelijke richting van het dorp gepland. Dr. P.J.R. Modderman, archeoloog aan de Leidse Universiteit, was op de hoogte dat er prehistorische resten in dit gebied aanwezig moesten zijn. Hij wist dit door eerder onderzoek van amateur archeoloog dokter Beckers uit Beek.
Prof. Modderman deed met zijn team een uitgebreide opgraving en onderzoek. Hierbij werd een nederzetting gevonden waarvan 95 gebouwen en een uniek grafveld met 113 graven konden worden getraceerd. Het was een prehistorisch dorp uit de jonge steentijd, waar mensen hebben gewoond en gewerkt in de periode ca 5300 tot 4800 jaar voor Christus. Door deze prehistorische vondsten werd men zich sterker bewust van de geschiedenis van het dorp en omgeving.

De oprichting
Al in 1957 smeedde een drietal mannen plannen voor een museum in Elsloo. Aanleiding was de restauratie van de in verval geraakte voormalige Schippersbeurs en de prehistorische vondsten.
Vanaf deze tijd werd al begonnen met het verzamelen van voorwerpen, die bruikbaar waren voor het museum. En op 28 februari 1959 werd de Stichting Streekmuseum  Schippersbeurs in het leven geroepen.
Niet lang hierna werd het stichtingbestuur in de gelegenheid gesteld om de twee mooi gelegen huisjes op de schilderachtige Maasberg aan te kopen. In september 1959 werd begonnen met de restauratie van deze panden. Beide woningen verkeerden in een vervallen staat. Tijdens de werkzaamheden kwamen bij het wegkappen ouderwetse open haarden te voorschijn. Na de restauratie werden de huisjes ingericht, zoals ze in de vorige eeuw werden bewoond.

Ontwikkeling van het Streekmuseum (1958 tot heden)
De weinig geruchtmakende verdwijning van een groot deel van de oude westelijke woonkern van Elsloo in 1935 tengevolge van de aanleg van het Julianakanaal, heeft bij de “verdreven” inwoners (waarvan dus een groot deel elders in de gemeente onderdak moest vinden) generaties lang grote indruk nagelaten en wellicht het gevoel voor geschiedenis aangescherpt (“toen en nu”).
Voor de ontwikkeling en beleidsvorming met betrekking tot het Museum is de gevonden huisvesting van essentiële betekenis geweest, zoals zich in de loop der jaren steeds duidelijker manifesteerde. Immers de ligging en de aard van deze huisvesting bracht met zich mee, dat het museumcomplex zelf met zijn directe omgeving in zijn uitwendige verschijningsvorm het karakter kreeg van een openluchtmuseum.

Een logische beslissing met betrekking tot de aard van de museuminrichting zelf kon nauwelijks tot een andere uitkomst leiden dan dat de voor handen lokaliteiten (twee eenvoudige, eeuwenlang bewoonde huisjes) zonder veel ingrepen bestemd zouden moeten worden in de oorspronkelijke zin en zoveel mogelijk een beeld moeten geven van: leven, wonen en werken in Elsloo (het Maasland) van 1650 tot 1950.

Een periode dus met een duidelijk af te bakenen verzamelrichting. Een homogene periode ook die vrijwel definitief is afgesloten met de doorbraak van het tijdperk van technologie, welvaart en ingrijpende cultuurveranderingen. Een lange periode die nog slechts bij weinigen uit eigen ervaring bekend is, maar een bijna volkomen vreemde wereld voor de jongeren van nu.... en zeker voor toekomstige generaties.
Het streekmuseum van Elsloo wil en kan de herinnering aan deze vroegere tijden bewaren uit respect voor onze voorouders, maar vooral ook om een zeer concreet beeld van onze geschiedenis te kunnen voorhouden aan nieuwere generaties, die vaak erg weinig weten van het verleden, van hun wortels. Zeker als men bedenkt dat wanneer het verleden niets betekent voor het heden, wat betekent het heden dan voor de toekomst?

een deel van de medewerkers in 2009: straattheater Aelse 1925 bij gelegenheid 50-jarig bestaan museum

Toekomst
De tuin van het museum heeft in 2015 plaats gemaakt voor de nieuwbouw die naast een tentoonstellingsruimte ook depotplaats biedt aan een omvangrijke kledingcollectie en aan de oorlogscollectie van plaatsgenoot Harie Rouvroye. Deze internationaal gewaardeerde collectie is door de heer Rouvroye aan ons museum geschonken, waarvoor wij hem zeer erkentelijk zijn.

Dit bouwproject heeft jaren voorbereiding gekost vanwege de complexiteit van de bouw in deze monumentale omgeving. De start van het poject liep aanzienlijke vertraging op door politieke meningsverschillen over de financiering alsmede door ingediende bezwaarschriften. Maar uiteindelijk is alles goed gekomen met de bouw en ook de plooien met de bezwaarmakers werden glad gestreken.

Organisatie
Het bestuur en beheer van het museum is in handen van de Stichting Historiehuis van de Maasvallei, bestaande uit bestuursleden, een conservator en enige tientallen vrijwilligers. Zonder financiële ondersteuning zou de exploitatie, ondanks de vrijwillige inzet van alle medewerkers niet mogelijk zijn. Daarom is het museum afhankelijk van de jaarlijkse financiële subsidie van de Gemeente Stein alsmede van sponsors die structureel dan wel incidenteel een bijdrage leveren.
Als U op enige manier geïnteresseerd bent geraakt en sponsor van ons museum wilt worden, neem dan contact⇢ met ons op.

Pand De Schippersbeurs

De huisnummers Op de Berg 6 en 7 vormden ooit één geheel welk door de inwoners “de Schippersbeurs” werd genoemd. Het linker gedeelte (met huisnummer 6) is op enig moment afgesplitst en is nu onderdeel van het Historiehuis van de Maasvallei. Het rechtergedeelte met huisnummer 7 is nu een woonhuis. 

In 1618 bouwde de rijke Maasschipper Jan Conincx dit monumentale pand op de onderbouw van het vakwerkhuis, waar Trijn Custers haar herberg had. Dit gebeurde in de Maasstijl welke zich kenmerkt door het gebruik van hardsteen, mergel en baksteen. Het linker gedeelte is in de laatste eeuwen diverse malen verbouwd, maar altijd in een sobere Maasstijl gebleven. In de gevel zijn diverse bouwfases in de steenzetting zichtbaar. 

 Links met de rood-groene luiken huisnummer 6, onderdeel van het Historiehuis van de Maasvallei. Rechts met de rood-gele luiken het woonhuis met nummer 7 dat door de inwoners "De Schippersbeurs" wordt genoemd. (foto Guus Peters)

 Elsloo heeft een rijk schippersverleden. Rond 1600 herbergde het dorp een tiental schippers/handelaren die ruime panden bewoonden waarvan nog enkele in de omgeving van de Schippersbeurs zichtbaar zijn. Zij voeren met hun schepen tussen het economisch bloeiend Luik en de stapelplaats van het opkomende Holland, Dordrecht. In de kleinere witte huizen links van het complex woonden lijndrijvers, scheepsknechten en vissers. Samen vormden ze een schipperskwartier in het dorp.

 In de 18e eeuw trad het verval in de Maasvaart in. Met name de hoge tolheffing langs de Maas zorgde ervoor dat de Luikse en Hollandse handelaren nieuwe wegen over land zochten voor hun handel.
De Schippersbeurs raakte in verval, werd opgedeeld, als (tijdelijke) woning gebruikt en er was op enig moment een café in gevestigd.

 In de jaren ’50 van de vorige eeuw was het einde nabij totdat de onderwijzer Habets het pand nummer 7 kocht en restaureerde. De Stichting Streekmuseum had de panden nummer 4 en 5 sedert 1959 in eigendom, maar heeft die later aan de gemeente Elsloo overgedragen die vervolgens voor restauratie zorgde. De gemeente kocht in de 70-er jaren ook pand nummer 6 en liet dat grondig restaureren.
De drie panden zijn sedert de gemeentelijke herindeling in 1982 in eigendom van de gemeente Stein en zijn een onderdeel van achtereenvolgens Streekmuseum De Schippersbeurs, later Streekmuseum Elsloo en sedert 2021 Historiehuis van de Maasvallei. In de jaren ’70 wordt de oude dorpskern tot beschermd dorpsgezicht verklaard waarin De Schippersbeurs het beeld domineert.

Voor meer informatie over de historie van Elsloo nodigen wij u uit voor een bezoek aan het museum van het Historiehuis van de Maasvallei.

+ Alle Rijksmonumenten in Elsloo ⇢

Foto's uit de collectie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed:

Klik op een foto om de lightbox te openen en door de foto's te bladeren.

Recente foto's: