Herinnering Harie Rouvroye

Harie Rouvroye ( *1928 ✝ 2018) woonde ten tijde van de bevrijding bij zijn ouders in de dienstwoning van het gemeentehuis aan de Raadhuisstraat in Elsloo.

Gemeentehuis Elsloo met ook politiebureau en dienstwoning voor veldwachter Rouvroye en zijn gezin.

Na de bevrijding van Elsloo en Catsop op 18 september 1944 door de Amerikaanse 1st Reconnaissance company, 67th Armoured regiment, 2nd Armoured Division (Hell on Wheels), XIXth Army Corps, zijn in Elsloo eind september dat jaar Amerikanen van de 29e Infanteriedivisie gelegerd geweest. Ze waren ondergebracht in de school, het kasteel en diverse zalen. Het duurde tot 12 november voordat er weer beweging kwam. De Engelsen van het 30e Armycorps namen de sector Maas-Brunssum over van de Amerikanen. Het hoofdkwartier werd in Beek in de villa Hoefer gevestigd.
Op diezelfde 18e september hebben de Amerikanen hun hoofdkwartier van Amby naar Steinerbos verhuisd en ook Berg aan de Maas en Urmond bevrijd.

Foto: een Amerikaanse jeep wordt in de Stationsstraat (ter hoogte van de huidige Dierenkliniek Maaskant) omstuwd door blijde Elsloonaren. Zover bekend is dit de enige bevrijdingsfoto uit Elsloo.

In tegenstelling tot de Amerikanen werden de Britten ook bij de burgers ingekwartierd. Bijna iedereen kreeg wel een of meer soldaten toebedeeld die behoorden tot de Guards Armoured Division.

De boerderijen hadden vaker de voorkeur omdat het leger in de schuren ook haar auto’s kon onderbrengen. Het Corps bestond uit verschillende onderdelen. De afdeling Field Security zat in het kasteel samen met een afdeling parachutisten die bij Arnhem hadden gevochten. Het ging er soms wild aan toe. Zo schoten soldaten de zwanen in de kasteelvijver dood met hun mitrailleurs. De afdeling Field Security werd geleid door Captain Exel die met een kompaan bij de familie Eussen was ingekwartierd. Zij ondervroegen verdachte Duitse krijgsgevangenen. Albert Cremers heeft hierbij als tolk gewerkt tot midden december 1944.

Albert Cremers vooraan in het midden, tolk voor de Engelsen.

Toen het corps vertrok werd het vervangen door het 12e Army Corps dat zijn Hoofdkwartier in Belgisch Eisden opzette met het oog op de latere oefeningen bij de Maas. Een bataljon Schotten, dat net van het front kwamen, werd drie dagen ingekwartierd van 22 t/m 25 december 1944. Ze dronken erg veel en moesten op Kerst-avond alweer vertrekken naar de Ardennen. De officieren moesten traditioneel het kerstmaal opdienen voor de soldaten. Er werd al vroeg in de ochtend gedronken hetgeen begeleid werd door doedelzakspelers die de hele dag rondtrokken in hun kilt. Beschonken als ze waren zijn ze in de avond naar Luik vertrokken.

Op 26 december verscheen het 1e Batallion-The Duke of Cornwall- Light Infantry. Hun hoofdkwartier werd gevestigd in het café van Willemke (Vranken) in Catsop. De ruim 900 soldaten werden in Elsloo en Catsop ondergebracht waar ze tot 13 januari 1945 verbleven en van waaruit ze rechtstreeks naar het front bij Geilenkirchen vertrokken.
In het patronaat hadden ze een wasserij en vrouwen uit Catsop en Esloo repareerden hun kleding. Door de wasserij konden ze elke dag warm water gebruiken om zich te wassen.

Bij de kapel in Catsop lag een oude schuur die door de Britten van de Duke of Cornwall werd gevorderd. Kerstpakketten en persoonlijke spullen van gesneuvelde soldaten aan het front bij Geilenkirchen lagen er opgeslagen. In de schuur is ingebroken waar de Britten vanzelfsprekend niet blij mee waren.

Verschillende Engelse eenheden bleven tot eind februari 1945 waarna de Amerikanen weer terugkwamen. Dit waren met name vervoerstroepen die hoofdzakelijk uit zwarte soldaten bestonden met blanke officieren. Ze bleven tot einde maart. Door de aantrekkingskracht die de soldaten uitoefenden op de meisjes werd er menigmaal zwaar gepreekt in de kerk.

In Beek werd het vliegveld begin februari 1945 aangelegd. Dat bracht de Amerikanen ertoe bij de boeren in de wijde omtrek stro te vorderen om ervoor te zorgen dat de startbaan een beetje veerde bij de start en landing. Boven de Horst en onder de  Eijkskensweg luchtafweer geschut opgesteld. Op het hoogste punt van de Eijkskensweg werd een radar geplaatst waarvan eerst later het gebruik duidelijk werd.
Het steunvliegveld “Airfield Yankee 44” werd eind mei 1945 weer door de Amerikanen verlaten, waarna het werd overgenomen door de Nederlandse overheid ten behoeve van de burgerluchtvaart.
Meer over historie vliegveld Beek 1945 ⇢

Herinnering Jo Cobben

Jo Cobben (*1938) woonde ten tijde van de bevrijding bij zijn ouders op de Steinderweg 6 in Elsloo; nabij de Koolweg. De Steinderweg was en is de doorgaande weg tussen Stein en Beek.

Als eerste moet ik dan denken aan de familie Gutserman. Deze was van Duitse afkomst en woonde op ca. 200 meter afstand van ons huis. Op een dag in juli 1944 is deze familie hals over kop naar Duitsland vertrokken. Deze familie was dus wel Duits maar naar later bleek niet Duitsgezind. Volgens ingewonnen inlichtingen heeft ze niet anti-Nederlands gehandeld.
Nadat deze familie dus vertrokken was, werd door verschillende mensen het huis geplunderd. Ook ik heb er een houten blokken bouwdoos aan overgehouden. Later in het jaar werd in dit huis de familie van der Horst ondergebracht. Deze schippersfamilie was in Elsloo gestrand omdat hun binnenschip op 17-9-1944 door de Duitsers tot zinken is gebracht in het Julianakanaal. Omdat het schip niet meer te herstellen was, bleef de familie in Elsloo. De man is op de Staatsmijn Maurits gaan werken.

Begin september 1944 kwamen er regelmatig Duitse legertroepen, variërend van 20 tot een 100 man vanuit de richting Stein aan ons huis voorbij. Ze trokken richting Beek verder. Soms keerden ze weer na enkele uren terug en trokken weer richting Stein. Het was een zooitje ongeregeld met karren, fietsen, oude kinderwagens enz.

Op 18-9-1944, kwam er 's morgens rond 9 uur een colonne van ca. 10 Amerikaanse tanks vanaf het Station Beek. Bij het kruispunt aan de Koolweg sloegen ze rechtsaf richting Staatsmijn Maurits.
Na ca.300 meter gingen ze linksaf door de velden richting Koestraat-Meigat-Steinerbos. Deze gebeurtenis is nog altijd in mijn geheugen gegrift.

Foto: de Ordedienst brengt Duitse krijgsgevangeren in september 1944 naar Beek.

Later die dag werd de veldkeuken van de Amerikanen ingericht in de schuur van ons huis. Toen de Amerikanen in oktober vertrokken en er Engelse troepen kwamen, vestigden ook de Engelsen hun veldkeuken bij ons in de schuur.
Gedurende de tijd dat deze keukens bij ons gevestigd waren, had ik een luizenleventje. Ik hoefde namelijk de ketel met varkensvoer niet meer te vullen en te stoken. Alle voedsel wat over was, werd aan de varkens gevoerd. Ik geloof dat deze varkens in korte tijd aan hun gewicht waren. Met emmers vol werden soep, aardappels, vlees enz. in de varkenstrog gegooid.

Enkele dagen voor Kerstmis 1944 mocht ik in een Engelse vrachtauto met mijn vader mee naar de Steinerbos om een kerstboom "op te halen". Deze werd in de schuur gezet en versierd door de mensen uit de buurt. Hij was wel een meter of 7 groot.

Op 24-12-1944 kregen de Engelsen bevel om naar de Ardennen te vertrekken. Maar op 25-12-1944 was er in de schuur en in de vertrekken van ons huis nog een groot middagmaal. De manschappen werden door de officieren bediend. Dit was en is nog steeds een gewoonte bij de Engelsen. Tegen 5 uur die avond vertrokken de Engelsen met hun bren-carriers naar de Ardennen. Ze waren, zoals ik later hoorde, flink in de olie. In deze bren-carriers heb ik heel wat ritjes mogen meedoen met de Engelsen. Dat was echt spannend, vooral als ze om hun as begonnen rond te draaien.

Rond mei 1945 stopte plotseling een Engelse legervrachtauto voor ons huis. Er stapten twee Engelse soldaten uit. Deze kwamen een pollepel en een schuimspaan terugbrengen. Die hadden ze per ongeluk meegenomen toen ze hals over kop moesten vertrekken met de Kerstmis. Ze kwamen dan ook excuses aanbieden van hun meerderen!

Bij de bevrijdingsfeesten, later in 1945, kan ik me nog herinneren dat er voetbalwedstrijden waren tussen de verschillende buurten van Elsloo. Van uniformiteit was geen sprake. Iedereen droeg wat hij thuis gevonden had. De samenstelling van de elftallen was bij wijze van spreke van 12 jaar tot 70 jaar. De een droeg laarzen, de ander klompen en een ander deed blootsvoets mee. De keeper van een van de elftallen was gewapend met een grote mand om de ballen tegen te houden. Grote pret was er wel.

Gezien mijn leeftijd, 6 jaar, was ik emotioneel weinig betrokken bij de gebeurtenissen van die tijd. Ellende hebben wij in Elsloo, bij wijze van spreken, bijna niet gekend gedurende de oorlog. Er zullen echter toch wel mensen zijn die het hiermee niet (on)eens zijn.

Foto: op de Rijksweg in Beek gaan de Amerikaanse bevrijders met de plaatselijke jeugd op de foto.

De bevrijding van Stein

Uit: Limburgsch Dagblad  van 28.09.1944

Na eenige dagen van angst, kwam voor ons dorp plotseling de vrijheid. Woensdag 13 september kwamen alhier Duitsche soldaten aan, met de bedoeling verdedigingslinies aan te leggen. Donderdagnacht werd door de Duitschers de kanaalbrug opgeblazen. Donderdag en vrijdag kregen de Duitschers aanzienlijke versterkingen, ook met zwaar geschut. Woningen moesten worden ontruimd. Maar toen men 't leger der geallieerden, dat in België streed, wilde beschieten, kwam gelukkig het bericht, dat de zware artillerie nog verder moest terugtrekken.

Vrijdag moesten schoppen en bijlen geleverd worden. Waar dit niet goedschiks ging, werden deze met geweld gevorderd, evenals rijwielen en begonnen de Duitschers zich in westelijke richting, aan kanaal en Maas, in te graven. Vrijdagnacht werden de bewoners opgeschrikt door het ontploffen van granaten. Gelukkig werd slechts materieele schade aangericht.

Stein zou volgens de Duitsche en Hollandsche S.S. hardnekkig verdedigd worden, zelfs verwachtte men straatgevechten. Vrijdag en zaterdag werd de straat zooveel mogelijk vermeden door jonge menschen in verband met graafwerk. Zondags kwamen nog meer versterkingen en kwam het kanongebulder steeds korter bij, wat een bewijs was, dat de geallieerden naderden.

Zondag namiddag omstreeks 6.30 uur waren de Amerikaansche tankwagens in Beek gezien en werd met angst de komende nacht tegemoet gezien. Er werd met kanonnen en mitrailleurs geschoten. Om 11 uur had het schieten opgehouden en begon de terugtocht der Duitschers en maandagmorgen waren de Duitschers verdwenen. Wat zij nog hadden kunnen rooven hadden ze meegenomen.

's Morgens om 7 uur werd de vlag op het gemeentehuis geheeschen en even later wapperden de vlaggen van de huizen en tooide zich ieder met oranje; er heerschte vreugde.
Om 9 uur trokken de Amerikaansche tankwagens door het veld in de richting Steinderbosch, alwaar zich zondag Duitschers hadden genesteld. Deze waren behoudens enkele vertrokken, welke dan ook krijgsgevangen werden gemaakt.

Foto ter illustratie. Nationaal Archief/Collectie Anefo/rechtenvrij.

Burgemeester Corten, die reeds 5 weken gevangen werd gehouden door de Sicherheitspolizei (hij was evenwel de laatste dagen bevrijd en te Maastricht ondergedoken) had zijn functie op het gemeentehuis weder hervat. De Ordedienst was reeds spoedig bezig met het ophalen van N.S.B.ers; eveneens werden Duitsche krijgsgevangenen binnengebracht. De vreugde steeg evenwel ten top toen omstreeks half 12 een drietal Amerikaansche gevechtswagens opdaagden. Deze werden met groot gejuich ontvangen.
Stein was weer vrü. Na een angstige zondag volgde een blijde maandag, alles was Oranje. Portretten van het Koninklijk gezin sierden niet alleen de winkelramen, maar ook de andere huizen.

Woensdag 20 sept. werd in de parochiekerk een plechtige Hoogmis met assistentie opgedragen door pastoor Alberts uit dankbaarheid. Het kerkgebouw bleek te klein te zijn. Stein kan ook dankbaar zijn. Geen enkel slachtoffer was gedurende den oorlog hier te betreuren geweest. (Deze laatste opmerking blijkt helaas onjuist, red)

Bronvermelding: Bevrijding van Stein.. "Limburgsch Dagblad". Heerlen, 28-09-1944, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 13-08-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010419205:mpeg21:a0030

Inkwartiering soldaten in Elsloo

Na de bevrijding werden de Amerikaanse soldaten in Elsloo ondergebracht in het kasteel, patronaat, schoolgebouw en de diverse café-zalen. De Engelsen werden tussen eind december 1944 en februari 1945 ondergebracht bij burgers. Daarna kwamen de Amerikanen weer naar Elsloo en werden opnieuw in de eerdere zalen gehuisvest. Hieronder een indruk hoe die "inkwartiering" administratief werd vastgelegd. Klik voor vergroting op de afbeeldingen.

 

 

Na het vertrek van de bevrijders werden tot in 1947 schadeclaims ingediend door de gemeente, zaaleigenaren en burgers. Hieronder een bloemlezing uit de correspondentie hierover. Klik voor vergroting op de afbeeldingen.

 

Fragmenten uit boek "Op het netvlies gebrand"

Bevrijdingsfeesten

Na de oorlog, in augustus en september 1945 werden de nodige festiviteiten georganiseerd. In elk dorp werd wel een bevrijdingsoptocht gehouden waarbij taferelen uit de oorlog werden uitgebeeld. Daarnaast trokken natuurlijk ook de fanfares, schutterijen, mandolineclubs en andere (muziek) verenigingen mee. 

+ Op de website van Historiehuis van de Maasvallei kunt u een serie foto's van Bevrijdingsoptochten in Elsloo, Stein en Urmond-Berg aan de Maas bekijken ⇢

In de bevrijdingsoptocht van Stein werd de terugkeer uit Londen van Koningin Wilhelmina uitgebeeld.

De Landwacht van Catsop in de optocht van Elsloo.

De terugtocht van de Duitsers in beeld gebracht tijdens de optocht in Urmond-Berg aan de Maas. 

Slachtoffers gemeente Stein

De oorlog en de bevrijding eisten helaas slachtoffers onder de Steinse bevolking.

+ Meer over oorlog en bevrijding op website Historiehuis van de Maasvallei ⇢

+ Op de website van Historiehuis van de Maasvallei kunt u een serie foto's van Bevrijdingsoptochten in Elsloo, Stein en Urmond-Berg aan de Maas bekijken ⇢

+ NOS 80 jaar bevrijding: De Ooggetuigen ⇢

+ In de voetsporen van Douglas Shepard ⇢

+ Ga naar Fietsroute Herinnering WOII ⇢

+ Meer over historie vliegveld Beek 1945 ⇢

+ Beeldbank Nationaal Archief ⇢

Rond de eeuwwisseling moderniseerde de Limburgse mijnindustrie en nam de productie van steenkool een vlucht. De behoefte aan goedkoop transport naar het noorden leidde in 1921 tot de beslissing het Julianakanaal te graven. Om politieke redenen werd besloten om het nieuwe kanaal op Nederlands grondgebied en parallel aan de bestaande Maas te graven, zodat het tracé door het relatief vlakke Maasdal aangelegd kon worden.
Op 22 oktober 1925 stak de toen 16-jarige prinses Juliana de eerste schop in Limmel in de grond, als symbolische start van de aanleg van het naar haar vernoemde kanaal.

Wat vooraf ging

Rond de eeuwwisseling werd het opnieuw bevaarbaar maken van de Maas steeds belangrijker aangezien de mijnindustrie in Zuid-Limburg zich door modernisering steeds verder ontwikkelde. De productie nam toe en de afvoer van steenkool over water werd belangrijk. In 1906 werd een Nederlands-Belgische commissie van waterstaatsingenieurs benoemd, die als taak kreeg het bevaarbaar maken van de zogenaamde Grensmaas te onderzoeken. Met name het 35 kilometer lange gedeelte tussen Maastricht en Maasbracht, waar de rivier de grens vormt tussen Nederland en België. Deze ‘Commission Mixte’ presenteerde in 1912 haar eindverslag.

Door het uitgraven van de bestaande rivier en het aanleggen van verschillende waterbouwkundige werken zou scheepvaartverkeer over de Maas mogelijk gemaakt kunnen worden. Van de aanleg van een nieuw, apart kanaal was in dit plan nog geen sprake. Door moeilijkheden in de samenwerking met België en het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog raakten de plannen voor het kanaliseren van de Grensmaas uit beeld. Een van de zaken die speelden was de concurrentiestrijd tussen Antwerpen en Rotterdam. België wilde alleen aan de kanalisatie van de Maas meewerken als Nederland zou toestemmen in de aanleg van een kanaal naar het Ruhrgebied.

Om de kolen uit de Limburgse staatsmijnen af te voeren was een snelle en vooral betrouwbare verbinding over water essentieel. In 1921 werd besloten het Julianakanaal te graven, om politieke redenen op Nederlands grondgebied en parallel aan de bestaande Maas, zodat het tracé door het relatief vlakke Maasdal aangelegd kon worden. 

Het was voor het eerst dat in Limburg zo’n grootschalig kanaal werd gegraven en dat nog wel in heuvelachtig gebied. Het ontwerpen van een nieuw kanaal door het heuvellandschap was voor de ingenieurs van Rijkswaterstaat een flinke uitdaging onder andere omdat een groot deel van het kanaalpeil hoger zou komen te liggen dan de grondwaterstand en een tracé van zo'n 7 km lag boven het zogenaamde zakkingsgebied van de staatsmijn Maurits. Daarbij moest bij Elsloo het kanaal 26 meter diep ingegraven worden, waarbij ook nog eens drijfzand werd aangetroffen.

Er waren overigens nog twee zijkanalen gepland. Een vanuit Stein (door het Meldert, tussen Stein en Elsloo) naar Nuth. Hier zou dan een haven komen voor de mijnen in de Oostelijke Mijnstreek. En een zijtak vanuit Born naar Sittard waar een haven voor de staatsmijn Maurits zou komen. Deze plannen vonden geen doorgang vanwege de hoge kosten. Uiteindelijk heeft men besloten om in Born een kolenhaven te bouwen en die per spoor met de Oostelijke Mijnstreek te verbinden. Voor de mijn Maurits kwam een aparte kolenhaven in Stein.

De doorgraving in Elsloo

Eén van de grote technische problemen waarvoor Rijkswaterstaat een oplossing moest zoeken, was de uitgraving van de Scharberg bij Elsloo. Om de lengte van de uitgraving beperkt te houden, werd het tracé hier dicht langs de Maas gelegd. Door de korte afstand tussen Maas en Julianakanaal werd gevreesd voor afschuiven van de berg naar de Maas. Er werden daarom twee alternatieve tracés aan het originele plan toegevoegd, maar die losten het probleem niet op. Integendeel, de lengte van de doorgraving zou alleen maar groter worden en uit grondboringen bleek dat er over een langere afstand boven drijfzand gegraven zou moeten worden. Er werd daarom besloten het eerder ontworpen tracé langs de Maas aan te houden, inclusief de doorsnijding van de Scharberg.

Met de doorgraving van de Scharberg moest het dorp Elsloo voor een deel afgebroken worden. De kerk, voorheen het middelpunt van het dorp, kwam daardoor aan de rand van het kanaal te staan. De sloop van 43 woningen, het gemeentehuis en de school leverde weinig weerstand op bij de bewoners. In Elsloo verschijnen de “schatters” , die namens Rijkswaterstaat de waarde van de grond en huizen moet vaststellen. De hoge vergoedingen voor de onteigening en de werkgelegenheid die gepaard gingen met de aanleg zorgden ervoor dat de helft van het dorp zonder veel ophef van de kaart verdween.

Uit de overlevering van gemeente-ambtenaar Guus Eussen
Omdat het kerkbestuur van Elsloo naar de mening van het rijk een te hoge vergoeding voor het kerkgebouw vroeg, besloot het rijk de oorspronkelijk geplande vaargeul van het kanaal in westelijke richting te verleggen, waardoor de kerk bleef staan. „Dat is ons geluk geweest, want met de kerk waren ook het kasteel, het park, de Schippersbeurs en de oude brouwerij afgebroken". 

In het najaar van 1924 krijgt men in Elsloo voor het eerst te maken met de voorbereidingen van de kanaalaanleg. Men begon met op verschillende plaatsen grondboringen uit te voeren. In 1925 is Rijkswaterstaat zover dat men met de uitvoering kan beginnen. Op 22 oktober komt Hare Koninklijke Hoogheid Juliana, vergezeld van haar ouders naar Limmel om de eerste spade te steken.

De werkzaamheden voor de aanleg van het Julianakanaal begonnen in de herfst van 1925. Meerdere grote aannemers werkten aan dit project. Het kanaal dat loopt van Maastricht naar Maasbracht heeft een lengte van 36 kilometer, het kanaal heeft een breedte van 46,5 meter aan de oppervlakte, 16 meter op de bodem en is 5 meter diep. De aanleg heeft destijds ongeveer 35 miljoen gulden gekost; dat komt overeen met 15,8 miljoen euro.... Anno 2023 zou dat 556 miljoen euro zijn.

Er werd van twee kanten gewerkt: vanaf Maastricht in noordelijke richting, vanaf Maasbracht in zuidelijke richting. De twee grootste aannemers waren "Van Hattem en Blankevoort" en "Den Breejen en Van de Boot". Rijkswaterstaat besteedde steeds stukken van meerdere kilometers lengte aan.

Onderstaande foto's van de aanleg van het Julianakanaal ter hoogte van Elsloo werden omstreeks 1934 gemaakt door de latere verzetsheld Paul Guermonprez. Geboren 1908 in Gent (B) en tijdens de Eerste Wereldoorlog met zijn ouders naar Nederland gevlucht. Hij studeerde fotografie en architectuur en werd later docent fotografie aan gerenomneerde instituten in Amsterdam en Den Haag.  Guermonprez werd wegens zijn verzetsactiviteiten samen met drukker Frans Duwaer en beeldhouwer Gerrit van der Veen op 10 juni 1944 door de Duitsers gefusilleerd in het duingebied van Overveen (gemeente Bloemendaal, bij Haarlem). Guermonprez is herbegraven op de Erebegraafplaats Bloemendaal. Na de oorlog ontving hij postuum bij Koninklijk Besluit het Verzetskruis 1940-1945.

Uiteindelijk belandde men in Elsloo-Stein waar de Scharberg moest worden afgegraven. Dit was een tamelijk riskant karwei waarbij men steeds rekening moest houden met wateroverlast door de aanwezige wateraders. De werkzaamheden begonnen in september 1929. Probleem was hier dat men ongeveer 1/3 deel van het dorp Elsloo moest slopen, te weten 43 woningen, de school en het gemeentehuis. Men ging dan ook uit van een geleidelijke sloop. In totaal moesten ruim 3 miljoen kubieke meter grond worden verzet. De ene helft werd naar de zuidelijke dijken richting Maastricht vervoerd, de andere helft naar de dijken in noordelijke richting.

In 1932 werd het traject Maastricht–Elsloo gevuld met water. Het gedeelte Born-Maasbracht werd in 1933 gevuld. In mei 1934 werd dit deel geopend. Einde 1934 werd ook het deel Elsloo-Born met water gevuld. En op 16 september 1935 werd het gehele kanaal geopend.

De onderstaande foto's komen uit de collectie van schoolmeester Willem Pesch. Hijzelf en schoolhoofd Nic Jansen staan op enkele foto's. De twee "kleurenfoto's" zijn nep, maar wel kunstig door meester Pesch met waterverf ingekleurde zwart-wit foto's. Willem Pesch was in zijn vrije tijd een verdienstelijk amateur schilder. Echte kleurenfoto's werden pas vanaf 1960 toegankelijk voor hobbyfotografen.

Bijna 10 jaar nadat prinses Juliana de eerste schop in de grond had gezet, werd het Julianakanaal op 16 september 1935 in bijzijn van prinses Juliana feestelijk geopend. De Commissaris van de Koningin sprak over het belang van het Julianakanaal voor de provincie: “Slechts zelden is in Limburg een openbaar werk tot stand gebracht, dat voor de economische ontwikkeling van deze landstreek van zoo groot belang was als de aanleg van het Julianakanaal en de aanleg der hiermede verband houdende havenwerken.” Prinses Juliana opende het kanaal officieel door met een druk op een knop de sluisdeur bij Limmel te openen. Om 12 minuten over drie was het Julianakanaal officieel geopend. Vervolgens werd een boottocht gemaakt over het Julianakanaal. Op de foto hieronder passeert de koninklijke boot  Elsloo; het hele dorp viert feest en zwaait enthousiast naar Prinses Juliana en Koningin Wilhelmina.

Wat men dan nog niet weet...nog geen 5 jaar later, op 10 mei 1940 is de brug opgeblazen voordat de binnenvallende Duitsers die kunnen innemen.

+ Meer informatie over de aanleg van het Julianakanaal ⇢

+ Reportage Lokale Omroep Stein (ca 1985) over de aanleg van het Julianakanaal, Harie Rouvroye aan het woord ⇢

+ Reportage Docuz over 75 jaar Julianakanaal ⇢ 

Hieronder beelden uit ca 1930 gefilmd op de Scharberg bij Elsloo waar graafwerkzaamheden plaatsvinden voor de aanleg van het Julianakanaal. Een groot deel van de oude kern van Elsloo werd gesloopt en afgegraven.

De gevolgen van de aanleg van het Julianakanaal voor het dorp Elsloo

De aanleg van het Julianakanaal had als gevolg dat een gedeelte van het dorp, “de Auwe Berg “moest wijken. Dit betekende dat er een veertigtal huizen, boerderijen, het gemeentehuis, een café en de pas zes jaar oude school werden afgebroken omdat ze in de aanlegroute lagen.

Alle gebouwen werden in 1927 onteigend en kwamen in het bezit van Rijkswaterstaat. De betreffende bewoners werden financieel gecompenseerd en bouwden nieuwe huizen in pas aangelegde straten. De oude kern verdween en het dorp kreeg een nieuwe vorm.

Afbraak “ Auwe Berg”
De “Auwe Berg” was het gedeelte van Elsloo dat moest wijken voor de aanleg van het kanaal. Zoals eerder gezegd verdwenen er huizen, boerderijen, het gemeentehuis en de school. De kerk die tot die tijd in het midden van het dorp lag, kwam aan de rand te liggen.

Uit de overlevering van gemeente-ambtenaar Guus Eussen
Omdat het kerkbestuur van Elsloo naar de mening van het rijk een te hoge vergoeding voor het kerkgebouw vroeg, besloot het rijk de oorspronkelijk geplande vaargeul van het kanaal in westelijke richting te verleggen, waardoor de kerk bleef staan. „Dat is ons geluk geweest, want met de kerk waren ook het kasteel, het park, de Schippersbeurs en de oude brouwerij afgebroken". 

Afbraak van oude kern in 1933. De pas zes jaar oude school wordt als laatste afgebroken. Café de Dikke Stein is in aanbouw. In 1930 waren de huizen op “de Berg” verlaten en werden er tijdelijk kantoren voor Rijkswaterstaat ingericht. Ook werden er huizen bewoond door kanaalwerkers. Andere werden reeds afgebroken. Met Rijkswaterstaat was overeen gekomen dat het slopen planmatig over drie jaar kon worden uitgestreken. Dit om de bewoners de tijd te geven een nieuwe woning te bouwen. De gewone huizen kosten in die tijd ongeveer 3500 gulden en een bouwplaats 750 gulden.

Overlevering: Toen de dragline de eerste hap uit het Kasteelpark hapte, barstte Dorine Verschure (lid van de familie Jurgens die het kasteel en park in eigendom hadden) in tranen uit om het verlies van de privacy en de aantasting van het mooie landgoed.

Aanleg “Auw” Jurgensstraat rond 1928. Het eerste pand is de boerderij van de familie Beckers “van Chrisjke”. Nu zijn het drie woonhuizen.

Nieuwe wegen
Er moesten nieuwe wegen komen en bestaande wegen werden aangepast om te dienen als verbindingsweg. Zo kwamen er nieuwe straten voor de bewoners die de berg moesten verlaten. De bewoners kregen een hele nieuwe leefomgeving. Woonden ze eerst aan de uiterste westkant van het dorp, nu gaan ze aan de oostkant wonen. Ook de bewoners van de resterende huizen van het oude dorp kregen te maken met een verandering. Woonden ze eerst in het dorpscentrum en vormden ze een geheel met de bewoners van de “ Auwe Berg”. Nu werd het dorpscentrum verplaatst naar de kruising bij het Heilig Hartbeeld en de nieuwe St. Augustinusschool.

Doordat in dezelfde periode de staatsmijn Maurits werd aangelegd, versterkte de blik zich nog meer oostwaarts. Tussen het dorp en de Maas kwam met het Julianakanaal een barrière te liggen, weliswaar met een brug. Die overigens 5 jaar na opening van het kanaal werd opgeblazen om de Duitse inval op 10 mei 1940 proberen te vertragen. Pas in 1963 kwam er een nieuwe brug.

Het oude Maasdorp transformeert van een dorp gericht op de Maas en op de dorpen aan de overkant naar een modern dorp, met een verstilde oude kern, gericht naar de staatsmijn Maurits, Geleen en Beek.

Van de familie Jurgens had de gemeente goedkoop een groot stuk land kunnen kopen in de Visscherspoel. Dat was bedoeld om de mensen die onteigend waren en zelf geen grond langs de Stationsstraat of Koolweg hadden een kans te bieden een nieuw huis te bouwen.

De nieuwe weg werd door de gemeente aangelegd en werd Jurgensstraat genoemd, in de volksmond nu "Auw Jurgensstraat". Hier gingen de meeste mensen van “de Auwe Berg” wonen. Ze bleven zich ook hier een gemeenschap voelen net als  voorheen op de Berg. 

Krantenartikel 14 4 1928 ELSLOO. — Bouwterreinen. De bewoners van den berg, die bij onteigening voor den aanleg van het Julianakanaal wegvallen, kunnen zich voor een bouwterrein aanmelden bij den Edelachtb. Heer Burgemeester. De terreinen waarover kan beschikt worden, behoren bij het kasteel.

Langs weerszijden van het kanaal werden nieuwe verbindingswegen naar Geulle aangelegd, hetgeen een hele verbetering was. Voorheen was er alleen een voetpad door de beemden en moest het verkeer via Catsop naar Geulle.
Overlevering: “Van het mooie uitzicht dat men vanaf de beemd had op de tussen het groen verscholen huisjes rondom de kerk, zal na verloop van tijd niet veel meer overblijven “.

Ook kwam er een nieuwe verbinding met Stein over de Scharberg, parallel aan het kanaal. Om deze weg te bereiken moest er vanuit het nieuwe deel van het dorp ook verbindingswegen komen, dat werden de Schoolstraat en de Julianastraat (in de volksmond: de nuuje waeg). Hoewel de Julianastraat aanvankelijk niet bedoeld was voor woningbouw, bouwden toch enkele families hier hun nieuwe woning.

Het kanaal is bijna klaar. Langs de dijk, in het water nog een restant van de afdamming.

De Dikke Stein, 6 ton zwaar, is in 1932 gevonden tijdens de graafwerkzaamheden van het kanaal ter hoogte van de huidige brug over het kanaal. De steen ligt nog steeds bij het café op de hoek Scharberg-Julianastraat. Volgens de overlevering werd het gevaarte getransporteerd voor een fles jenever en een doos sigaren.

Polders
Met “polders” werden de arbeiders uit Noord-Nederland aangeduid die bij de firma’s die het kanaal aanlegden werkten. Voorheen hadden ze vaak bij de Zuiderzeepolders gewerkt. Dit was ruw werkvolk en ze woonden in keten op de Scharberg. Diverse “polders” bleven na de totstandkoming van het Julianakanaal hier met hun gezin wonen of vonden hier de liefde van hun leven en stichtten een gezin.

Het kanaal was gereed in 1934, maar werd officieel geopend op 16 september 1935. Op de boot tijdens de opening bevind zich de koninklijke familie.

+ Meer informatie over de aanleg van het Julianakanaal ⇢

+ Reportage Lokale Omroep Stein (ca 1985) over de aanleg van het Julianakanaal, Harie Rouvroye aan het woord ⇢

+ Reportage Docuz over 75 jaar Julianakanaal ⇢ 

+ Lees meer over de St. Augustinusschool in Elsloo 1930-1985 ⇢

Maasvallei

Verscholen pareltjes aan Nederlandse en Belgische zijde, bijzondere beschermde dorpsgezichten, monumentale kerken en kastelen, de schoonheid van de Maas, de diversiteit in landschappen en natuur!

Historie Maasvallei

• 

  Maasvallei

  De Maas slingert majestueus door het Limburgse landschap en de regenrivier bepaalt hier al eeuwenlang het veelzijdige en boeiende landschap. Er ontstond een wirwar van oude stroomgeulen, afgesneden meanders, dijken en uiterwaarden en een typische fauna en flora.

  

  Historische steden en markante dorpen getuigen van een verleden vervlochten met de Maas. Veertig kilometer lang vormt de Maas de grens tussen Nederland en België. Hier heeft de rivier de vrije hand en gaat het er soms ruig aan toe. 

  Naar website RivierPark Maasvallei

• 

  Maaskant

  De naam Maaskant (Maaskèntj in het streekdialect) wordt ten onrechte vaak verward of vereenzelvigd met "Maasland". Dit is echter niet hetzelfde! Maasland wordt tegenwoordig vaak gebruikt als alternatief voor de Westelijke Mijnstreek.

  In groter verband spreekt men van "Maasvallei" als daar ook het Belgische Maasdal bij betrokken wordt. 
  
  Aan de andere kant van de Maas zijn de Belgische dorpen het spiegelbeeld van de Nederlandse dorpen en ook daar wordt de streek "de Maaskant" genoemd. Ingeklemd tussen de Kempen en de Maas waren ook zij op de rivier en de dorpen aan de Nederlandse zijde georiënteerd. De bewoners van de Belgische maasdorpen zijn door dezelfde historische rampen zoals oorlogen, overstromingen en economische crises gehard. 

  Lees verder

• 

  Landschap en Maas

  De vroegste geschiedenis van het huidig landschap in Elsloo en omgeving begint eigenlijk zo’n 13000 jaar geleden. De laatste ijstijd loopt ten einde en op de zeer vruchtbare lössgronden ontstaat bebossing die uitgroeit tot een oerbos met veel wild. De jagervolken die er vertoeven hebben weinig tot geen sporen achtergelaten. Dan verschijnen de eerste bewerkers van de gronden, de Bandkeramiekers.

  Archeologische sporen zijn het enige wat ons herinnert aan de vroegste bewoners. Daarentegen zijn in het landschap wel nog herkenbare elementen overgebleven van onze middeleeuwse voorouders. Zij lieten het oerbos verdwijnen om plaats te maken voor akkers en wegen. Hun benamingen daarvoor gebruiken we nu nog steeds. Dat is ons cultureel erfgoed.

  In een 60-delige artikelreeks heeft Guus Peters geprobeerd de herkomst te verklaren: een reconstructie van het middeleeuwse landschap van Elsloo.

  Naar artikelreeks "Landschap en Maas"

• 

  Tussen Maas en Graetheide

  Er  zijn niet veel streken in Nederland die zo’n oude en rijke maar ook gecompliceerde geschiedenis kennen als het huidige Zuid Limburg. Niet alleen is dit te danken aan de vruchtbaarheid van de gronden, de strategische positie tussen de Rijn en Vlaanderen en door de Maas als verbinding en transportroute tussen Frankrijk en Holland. 

  Eigenlijk is de geschiedenis van de dorpen een onoplosbare puzzel omdat er verschillende bewoningsgeschiedenissen in elkaar zijn geschoven en niet meer te onderkennen is wat bij welke bewoningsfase behoort. Eigenlijk kunnen we pas vanaf 1500 een gefundeerd beeld van de dorpen schetsen en zijn nog elementen herkenbaar in de overgebleven oude kernen en restanten van het oude landschap. Een interessante ontdekkingsreis in de 25-delige artikelenreeks "Tussen Maas en Graetheide" van Guus Peters.

   

  Naar artikelenreeks "Tussen Maas en Graetheide"

• 

  Maasvaart

  Op YouTube kunt u deze documentaire bekijken
  "Maasvaart" uit 1962  ⇢

  Een documentaire van ca. 20 minuten over de betekenis van de Maas voor de Limburgse industrieën. Allerlei delfstoffen en fabrieksproducten worden per binnenschip over de rivier vervoerd.

  Beelden van de kolenmijnen, van de cementindustrie, van de schippers en hun gezinnen aan boord. Luchtopnamen van de Maas en van het Julianakanaal en beelden van het drukke scheepvaartverkeer.

  Gemaakt in opdracht van de Limburgse Scheepvaartvereniging en op tv uitgezonden door de VPRO. 

• 

  De stiefköppige Maaskèntjers

  De Maaskant is altijd een aparte streek geweest met bewoners die nog steeds een eigen, door de eeuwen heen, gevormde identiteit kennen. Afgeschermd door enerzijds de vroegere uitgestrekte Graetheide en anderzijds de Kempen waren de Maasdorpen aan weerszijden van de rivier op elkaar georiënteerd met de Maas niet als scheidende maar als verbindende factor.

  De geschiedenis werd in 2009 uitvoerig gedocumenteerd in het gelijknamige boek van Guus Peters en Harry Strijkers. Het boek is uitverkocht, maar u kunt het via onderstaande link gratis lezen/downloaden.

  Eerder werd de streek al beschreven in een artikelreeks op elsloo.info >

  Lees het boek "De stiefköppige Maaskèntjers"

Toerisme

• 

  Grensmaasvallei - Een unieke regio met bijzondere pareltjes.

  Visit Zuid-Limburg

• 

  Rivier de Maas boetseerde in Limburg door de eeuwen heen een veelzijdig en boeiend landschap.

  Rivierpark Maasvallei

• 

  Sfeervolle dorpjes die hun cultuur-historische rijkdom aan de rivier danken.

  Snoer van Maasdorpjes

• 

  Maasvallei - Een dynamisch rivierlandschap met de Maas als architect.

  Natuurmonumenten

• 

  Ontdek verscholen pareltjes zoals bijzondere beschermde dorpsgezichten.

  Elsloo-Stein-Urmond

• Foto's: Visit Zuid-Limburg, Bert Ramakers e.a.

• 

  lees meer

• 

  lees meer

• 

  lees meer

Als regenrivier kent de Maas vele gezichten en zij heeft zich door de tijd heen her en der verlegd. Op meer plaatsen dan je nu zou vermoeden, was de Maas gemakkelijk oversteekbaar, te voet of met een veerpont. 

In deze minidocumentaire laat landschapshistoricus Martijn Blaas zien hoe door de eeuwen heen de verbindingsmogelijkheden tussen de ene en de andere zijde het leven aan beide oevers hebben bepaald.

Bekijk de documentaire op L1 >

"Het verhaal van Nederland" vertelt het verhaal van het land waarin we wonen, vanaf het moment dat de eerste bewoners zich er vestigden. Niet eerder is onze geschiedenis, en hoe dit ons heeft gemaakt tot wie we nu zijn, op deze manier tastbaar gemaakt.

Het project bestaat uit een 10-delige televisieserie voor NPO 1, met Daan Schuurmans als verteller. Een reeks podwalks: tien historische wandelverhalen op verschillende locaties in Nederland, te beluisteren via de Het verhaal van Nederland podwalk app. Een online kinderserie voor Zapp.nl, gepresenteerd door Nizar El Manouzi, die aan de hand van fragmenten uit de NPO 1-serie en leuke visuals het verleden tot leven brengt. En een podcast over bijzondere figuren uit onze geschiedenis, met geschiedenisliefhebber en cabaretier Diederik van Vleuten. Ook verschijnt er een boek bij Het verhaal van Nederland. Heeft Schooltv een In de klas-versie van de serie ontwikkeld speciaal voor het Voortgezet Onderwijs. En geeft NPO Kennis achtergrondinformatie bij de onderwerpen uit de serie.

Het verhaal van Nederland op tv
In de 10-delige televisieserie Het verhaal van Nederland, vanaf 2 februari om 20.30 uur op NPO 1, neemt acteur en verteller Daan Schuurmans je mee langs de hoogte- en dieptepunten van de Nederlandse geschiedenis. Zijn rol als verteller maakt dat hij elke plek van betekenis bezoekt en soms midden in het drama opduikt. Daarnaast wordt zijn vertelling gecombineerd met het commentaar van deskundigen.

In aflevering 1 komen de eerste boeren vanuit het Midden-Oosten via Zuid-Oost Europa naar Zuid-Limburg. Vanwege hun versierd aardewerk noemen we ze nu de Bandkeramiekers. Mooie en leerzame serie met in aflevering 1 o.a. opnames aan de Maas in Meers.

Kijk hier >

Historiehuis van de Maasvallei is een officieel infopunt van Rivierpark Maasvallei. Hun fiets- en wandelkaarten zijn bij ons te koop.

De Maas is een indrukwekkende regenrivier en vormt 40 km lang de Belgisch Nederlandse grens van Maastricht tot Kessenich. Het RivierPark heeft een gevarieerd landschap met een wirwar van oude rivierarmen, oeverwallen, stroomgeulen, grindbanken. Met aansluitend een snoer van lieflijke, historische Maasdorpen. Uw bezoek meer dan waard!

Websites met meer informatie over Rivierpark Maasvallei:

⇢ Rivierpark Maasvallei

⇢ Stein, hart van de Maasvallei

⇢ Visit Zuid-Limburg

⇢ Hart van Limburg

⇢ Staatsbosbeheer

⇢ Ark, rewilding Nederland

Beste route van het jaar 2021

Gejuich op beide oevers van de Maas, want op de virtuele Fiets- en Wandelbeurs van Gent en Utrecht werd zopas de prijs voor ‘beste wandelroute van 2021’ uitgereikt. En die gaat naar een unieke, grensoverschrijdende nieuwe wandelroute: de Lange Afstandswandeling in het RivierPark Maasvallei. “Deze ‘Lange Afstandswandeling’ verbindt alle ingrediënten van de Maasvallei met mekaar in een route van maar liefst 137 km op beide oevers van de Maas”, stelt Igor Philtjens, voorzitter van de stuurgroep RivierPark Maasvallei en gedeputeerde voor Toerisme (B). “Het is meer dan enkel een wandelroute; het is een symbool van samenwerking over grenzen heen, waarbij de kwaliteit van ons unieke Limburgse landschap centraal staat en onze positie als grensoverschrijdende bestemming wordt versterkt. Deze prijs is bovendien een grote opsteker voor onze manier van werken: duurzaam toerisme op maat van het RivierPark Maasvallei”.

Het RivierPark Maasvallei is de naam van het langgerekte landschap tussen Maastricht/Lanaken en Thorn/Kessenich, aan beide oevers van de Maas. De Maas boetseerde eeuwenlang het landschap en kreeg na overstromingen in de jaren 1990 een breder, natuurlijker, veiliger rivierbed. Met bijzondere natuurgebieden tot gevolg, die vlakbij en tussen de historische Maasdorpjes en –stadjes met hun omringende cultuurlandschap liggen, verbonden door het fietsroutenetwerk, wandellussen en de typische fiets- en voetveertjes. En nu is er ook een Lange Afstandswandeling door beide Limburgen, door 11 Maasgemeenten en door 20 wilde natuurkernen.
Wethouder toerisme Gina van Mulken van de gemeente Stein (NL): “Deze route is nu al iconisch. Ze verbindt bekende én verborgen parels in onze gemeente, maar ook tussen de partners onderling. Allemaal samen bouwen we een uniek verhaal uit waar bewoners en bezoekers beter van worden”.

De route is volledig bewegwijzerd. Ideale startplaatsen zijn de toegangsdorpen aan beide oevers, zoals Oud-Rekem, Leut, Stokkem, Aldeneik, Kessenich (B) of Itteren, Geulle, Elsloo, Grevenbicht, Roosteren, Stevensweert, Thorn… (NL). Er zijn bovendien aanlooproutes vanuit Maastricht station en de historische kern van Sittard. Struinen langs de Maas wordt afgewisseld met stukken door charmante Maasdorpjes. Omdat de Maas in dit gebied zo dynamisch kan zwellen en krimpen, werd er bijkomend een droge voetentraject of ‘hoogwateralternatief’ bewegwijzerd, dat zelfs in de natste periodes begaanbaar is. Dat kon de jury van de beste wandelroute van 2021 in de Benelux bijzonder waarderen.
​
De route bestaat nu bijna 1 jaar en werd al veelvuldig gelopen. De bijhorende kaart kost 6 euro en ging in volle corona-crisis als zoete broodjes de deur uit. Regionaal Landschap Kempen en Maasland, die de route realiseerde samen met al haar Vlaamse en Nederlandse partners, nodigt toeristische ondernemers in het RivierPark Maasvallei uit om in te spelen op al die wandelaars, met bijv. bagageservice of wandelarrangementen.

Alle info op: www.rivierparkmaasvallei.eu/nl/langeafstandswandeling

Foto: natuurmonumenten.nl

In Rivierpark Maasvallei is sinds kort een langeafstandswandeling van maar liefst 136,4 km gelanceerd die door of langs elf gemeentesn in Nederlands en Belgisch Limburg voert.

De route loopt tussen Maastricht en Heel en is in beide richtingen bewegwijzerd. Doordat op diverse plaatsen veerpontjes en bruggen tussen Nederland en Belgie zijn, kan de route daardoor vrij gemakkelijk ingekort worden als de hele afstand voor u te lang is. De looptijd over de hele route bedraagt ca. 34 uur.

Vanwege de afstand en de deels onverharde wegen, ruige natuur, uiterwaarden die soms onderlopen etc. is de moeilijkheidsgraad aangemerkt als "voor gevorderden".

De officiële startplaats is in de Steegputstraat in Thorn, maar verspreid over de hele route zijn er nog een veertiental startplaatsen.

De routekaart is verkrijgbaar bij toeristische informatiekantoren en online in de webshop van Wandelen in Limburg.

Meer informatie:

- www.rivierparkmaasvallei.eu

- www.ark.eu Natuurontwikkeling o.a. in Meers

- www.wandeleninlimburg.nl

- Visit Zuid Limburg

Foto en video: met dank aan Rivierpark Maasvallei en Visit Zuid Limburg (embedded)

Bron en foto's: Natuurmonumenten.nl

Langs de Grensmaas in Meers is de ruige riviernatuur al behoorlijk ontwikkeld en optimaal te beleven. Hier kun je eindeloos struinen en genieten van een bijzonder landschap dat continu in beweging is. Voor wie in het wilde weg dwalen en speuren nog een beetje eng vindt, is er sinds kort het Klauwenpad: een korte, gemarkeerde struinroute tussen Meers en Maasband.

Het Klauwenpad bestaat uit tien grote Maaskeien, ‘klauwen’ in het plaatselijke dialect. Zij wijzen je de weg door het hart van de Grensmaasnatuur tussen Meers en Maasband. Elke steen vertelt bovendien een oud verhaal over de lokale geschiedenis. Sta eens stil bij het verleden en de schoonheid van deze plek.

Vrij dwalen
Vrij struinen en dwalen naar hartenlust. Het kán en het mág in dit gebied waar de natuur zoveel mogelijk haar eigen gang mag gaan. Geniet van een landschap waar water, grindoevers, struiken, ooibossen met open plekken, bloemen, kruiden en grassen elkaar afwisselen. En ontmoet de Gallowayrunderen en Konikpaarden die met hun begrazing de natuur in toom houden.

Terughoudend
“We zien dat steeds meer bezoekers deze bijzondere plek ontdekken”, vertelt Paul Wijenberg van Natuurmonumenten. “Op de fiets vanaf de dijk, in de kano op het water of met de benenwagen door het gebied. Tegelijkertijd zijn er altijd nog wandelaars die terughoudend zijn om lekker langs de rivier te struinen. Bijvoorbeeld uit angst voor distels, grote grazers of om te verdwalen. Juist die groep hopen we met deze route aan te spreken.”

Wegwijzers
Zand- en grindleverancier l ‘Ortye ondersteunde als buurman het initiatief door de levering en plaatsing van de Maaskeien. Er liggen nu tien ‘klauwen’ verspreid over een route van zo'n twee kilometer door de Grensmaasnatuur tussen Meers en Maasband. Samen met een kort stukje stepping stones en het reeds aanwezige vogeluitkijkpunt vormen ze goed zichtbare wegwijzers voor wandelaars.

Lokale verhalen
Op de keien zijn paneeltjes geplaatst met cultuurhistorische verhalen en foto’s, verzameld door bewoners die een innige band hebben met de Maas en de omringende natuur. Jan Janssen is een van hen: “Er is veel veranderd in dit gebied. De infobordjes geven mensen een indruk van hoe het er hier vroeger uitzag. Met de Koodrènk als drinkplaats voor het vee en later een populaire zwemplaats voor iedereen, de voormalige losplaats ‘Bie de bel’ en ‘de dikke eik’.”

Kom struinen!
Nu de zomer is losgebarsten, is het heerlijk vertoeven in de Maasvallei. De natuur staat in groei en bloei en je ziet er allerlei soorten (water)vogels, wilde bloemen en planten en insecten. Het gebied is nu ook goed begaanbaar. "Een perfecte tijd om deze mooie plek te bezoeken”, aldus wethouder Gina van Mulken van gemeente Stein. “De struinroute Meers-Maasband is een waardevolle aanvulling op de bestaande wandelingen door Stein als hart van de Maasvallei. Als gemeente zijn we trots hieraan een bijdrage te hebben geleverd."

Praktisch
Je bereikt het Klauwenpad via de Koevaart in Meers of vanaf de parkeerplaats in Maasband. Twee Bourgondische pleisterplaatsen, te weten café de Witte Börstel in Meers en Ut Bakkes Maasband, zijn aangename start-, rust- of eindlocaties van de avontuurlijke wandeling door de prachtig begroeide oevergebieden van de Grensmaas. De struinroute sluit aan op de bewegwijzerde wandel- en fietsroutes van RivierPark Maasvallei en gemeente Stein.

Oorlogscollectie

Harie Rouvroye 1928 - 2018

Je kunt in het museum fragmenten bekijken uit de bekende en ook internationaal zeer gewaardeerde oorlogscollectie van wijlen Harie Rouvroye uit Elsloo, welke hij aan Streekmuseum Elsloo heeft geschonken.
Naast veel boeken, pamfletten, posters, oorlogsgeld en bijzondere documenten bevat de collectie ook militaire voorwerpen en alledaagse gebruiksvoorwerpen uit de oorlogstijd.

• 

  Bevrijding gemeente Stein

  18 september 1944

  Op de vroege zondagavond 17 september 1944 reed een Amerikaanse verkenningseenheid tot aan de Maasberg en vertrok even later weer.

  Maar op maandag 18 september 1944 werden Elsloo, Stein, Urmond, Berg aan de Maas en omgeving bevrijd door Amerikaanse troepen. 

  Een uitgebreid artikel met herinneringen van ooggetuigen, foto's en documenten.

  Lees verder

• 

  Na de bevrijding

  Bevrijding en heropbouw

  "Wat was de vrede mooi toen het nog oorlog was!" verzuchten velen als ze zijn bekomen van de bevrijdingsroes. Want hoe moet het land heropgebouwd worden? Schaffen we de oude, verzuilde hokjesgeest radicaal af, of gaan we die juist netjes restaureren?

  De hele serie "Na de bevrijding" kunt u inclusief  historisch beeldmateriaal bekijken. Ook van geïnterviewden kunt u langere fragmenten bekijken dan in de tv-afleveringen zijn gebruikt. 

  Serie "Na de bevrijding"

• 

  Bunkers S-53 en S-54

  Tussen Maas en Julianakanaal

  Tijdens de verbreding van het Julianakanaal is men eind 2015 tegenover kasteel Elsloo op de restanten gestuit van kazemat S-53. Een van twee kazematten die in 1939 werden gebouwd ter verdediging van de brug van Elsloo. In deze kazemat sneuvelde op 10 mei 1940 tijdens de Duitse inval soldaat Henricus Bremmers. Kazemat S-53 werd na de oorlog opgeruimd.

  De tweede kazemat S-54 staat nog steeds nabij de brug. Het is een van de weinige tastbare bewijzen van de felle gevechten die hier bij de Duitse inval op 10 mei hebben plaatsgevonden. Foto: Wim Ramackers

  Lees verder

• 

  Oorlogsmantel

  Populair item bij modeshow

  In de Volkskrant stond een paar jaar geleden een artikel getiteld "Bontkraag van muizenvacht: zo inventief was mode in de oorlog" geschreven door Cécile Narinx, de uit Maastricht afkomstige mode-expert en journaliste. 

  Ook het Streekmuseum Elsloo heeft een echte "oorlogsmantel" in haar collectie. Deze is gemaakt van zogenaamde oorlogsdekens afkomstig van de geallieerden. Gelukkig ligt die niet in of ander depot omringd door mottenballen. Deze jas wordt zeer regelmatig door onze museumvrijwilligers geshowd tijdens de tientallen nostalgische modeshows bij verpleeg- en verzorgingshuizen, seniorenclubs etc.

Op het netvlies gebrand

Boek 75 jaar bevrijding

"Op het netvlies gebrand" is een uniek naslagwerk vol historische en nog nooit eerder gepubliceerde teksten en foto’s van de oorlogsjaren in Stein, Meers, Maasband en Elsloo. Het bijna 500 pagina’s tellende boek geeft een uniek beeld van de oorlogsjaren tussen 1939 en 1945 in betreffende dorpen tijdens de Duitse inval, de bezetting en de bevrijding. De persoonlijke verhalen beschrijven het leven tijdens de oorlogsjaren op indringende wijze.
Het boek is in een nauw samenwerkingsverband in 2020 uitgegeven door Stichting Erfgoed Stein en Stichting Streekmuseum Elsloo (nu Historiehuis van de Maasvallei) bij gelegenheid van 75 jaar bevrijding. Het is in een beperkte oplage gedrukt en bij voorinschrijving helemaal uitverkocht. Maar u kunt  het boek hier gratis lezen en downloaden.

Lees het boek

Herinneringen aan oorlog en bevrijding in de Maasstreek

Boek Harie Rouvroye 1995

Met als uitgangspunt eerder door hem geschreven artikelen in een serie "Heemkundesnippers"  heeft Harie Rouvroye in 1995 een chronologisch verhaal geschreven over dorpen in de Maasstreek tijdens de Tweede Wereldoorlog. Waarbij het accent overigens op Elsloo ligt.
Het is een dagboekachtig verhaal over gebeurtenissen tijdens de oorlog, rijkelijk geïllustreerd met soms unieke foto's. Het boek was bij de uitgave in 1995 direct uitverkocht. Maar u kunt  het boek hier gratis lezen en downloaden.

Lees het boek

Vrijwilliger worden? Ja, graag!!

Jong en oud is welkom

Historiehuis van de Maasvallei is een onafhankelijke stichting waarvan het bestuur samen met een conservator en met een team van een 30-tal enthousiaste vrijwilligers de organisatie draait. Zonder hen zou het museum niet kunnen functioneren. De vrijwilligers zijn met een aantal taken belast, zoals: ontvangst van bezoekers en gasten, rondleiden van bezoekers en schoolklassen, geven van rondleidingen.
Diverse vrijwilligers zijn betrokken bij de realisatie van bijzondere projecten, zoals regelmatige thema-exposities en de nostalgische modeshow. Anderen assisteren bij de opbouw van tentoonstellingen, beheer van de collectie, de opbouw van tentoonstellingen of de digitalisering van de collectie.
Foto:wikipedia

 

• 

  Collectie "Crisis en Bezetting" van Harie Rouvroye

• 

  Maasvallei: historie van de streek en haar bewoners

• 

  Aanleg Julianakanaal

• 

  De Maasvallei in een stroomversnelling

• 

  Bandkeramiek: unieke vondsten uit Elsloo

• 

  Boeken en publicaties uitgave Historiehuis e.a.

• 

  Historie van Elsloo, Catsop, Terhagen, Meers

• 

  Historiehuis en streekmuseum in de media

Kennis en Informatie Centrum

• 
  Bandkeramiek in Elsloo

  Lees meer

• 
  Oorlogscollectie Harie Rouvroye

  Een indruk

• 
  Aanleg Julianakanaal

  Lees meer

• 
  Streekdracht

  Lees meer

Meer informatie over. . .

• 
  Maasvallei, historie van de streek en haar bewoners

  Lees meer

• 
  De Maasvallei in een stroomversnelling

  Lees het boek

• 
  Heemkundesnippers over historie van de Maaskèntj

  Lees meer

• 
  Boeken en publicaties

  Overzicht en download

• 
  Toeristische informatie

  Lees meer

• 
  Serie artikelen over historie Elsloo e.o.

  Website elsloo.info

• 
  De Vikingen in Hasloa
  aan de Maas

  Lees meer

• 
  Historiehuis in de media

  Lees meer

Nieuws

• 

  Rivierpark Maasvallei

  Officieel infopunt

  Historiehuis van de Maasvallei is een officieel infopunt van Rivierpark Maasvallei. Hun fiets- en wandelkaarten zijn bij ons te koop.

  Het RivierPark Maasvallei is de naam van het langgerekte landschap tussen Maastricht/Lanaken en Thorn/Kessenich, aan beide oevers van de Maas. De Maas boetseerde eeuwenlang het landschap en kreeg na overstromingen in de jaren 1990 een breder, natuurlijker, veiliger rivierbed. Met bijzondere natuurgebieden tot gevolg, die vlakbij en tussen de historische Maasdorpjes en –stadjes liggen. Die zijn verbonden door het fietsroutenetwerk, wandellussen en de typische fiets- en voetveertjes.
  Foto: 123rf.com ©

  Lees verder

• 

  Terug over de Maas

  Serie op L1 tv

  Kasper en Rogier zijn twee broers uit Bergen, Noord-Limburg. Maar hoe goed kennen zij hun eigen provincie eigenlijk? Ze besluiten om 160 kilometer te kajakken, van Eijsden tot de Mookerheide.

  Tijdens deze route meren ze aan op verschillende plekken, op zoek naar de mooiste verhalen uit de provincie. Zo proosten ze met John Tana op Maastricht, houden ze het hoogwater in de gaten met een dijkwacht en spreken ze met Emile Roemer over de provincie.

  Ze bezoeken de mooiste natuurgebieden en ontdekken unieke tradities en rituelen aan het water. Door sluizen, watervallen en regenbuien heen varen ze… Terug over de Maas.

  Bekijk de serie op L1 TV

• 

  De Maasvallei

  Majestueus en ruig

  De Maas slingert majestueus door het Limburgse landschap en de regenrivier bepaalt hier al eeuwenlang het veelzijdige en boeiende landschap. Er ontstond een wirwar van oude stroomgeulen, afgesneden meanders, dijken en uiterwaarden en een typische fauna en flora.

  Historische steden en markante dorpen getuigen van een verleden vervlochten met de Maas. Veertig kilometer lang vormt de Maas de grens tussen Nederland en België. Hier heeft de rivier de vrije hand en gaat het er soms ruig aan toe.

  Lees meer

• 

  Historie van de Maaskant

  Maaskentj

  De naam Maaskant wordt vaak verward of vereenzelvigd met Maasland. Dit is echter niet hetzelfde! Maasland wordt tegenwoordig vaak gebruikt als alternatief voor de Westelijke Mijnstreek. De naam is rekbaar. Soms rekent men ook hier de Belgische Maasvallei toe of zelfs een nog groter gebied.
  De naam Maasland is een verwijzing naar het vroeg middeleeuwse Maselant (de Maasgouw). Dit was een oud graafschap waar onze streek toe behoorde en waarvan de grenzen nooit zijn vastgesteld. Men vermoedt dat grote delen van Nederlands- en Belgisch Limburg ertoe behoord hebben. Het is echter nooit een streeknaam in onze regio geweest.
  Wat wel altijd in de volksmond heeft bestaan is de naam Maaskant, in het dialect "de Maaskentj". 

  Lees verder

• 

  Verdronken kasteel in de Maas

  Archeologisch speerpunt 6

  Een verdronken kasteel uit de middeleeuwen. Je kunt het virtueel bezoeken op de plek waar het ooit stond: in Elsloo. Daar staat een nieuw archeologisch speerpunt: een ijzeren speer in het landschap die als toegangspoort naar het verleden dient. Met een mobiele telefoon duik je in de geschiedenis van het verdronken kasteel en is het zelfs in 3D te bekijken. Het archeologische speerpunt 6 in Elsloo is een van de 10 nieuwe speerpunten over het leven aan de Maas, die deel uitmaken van de Archeo Route Limburg en de gelijknamige app; gratis in de App store of Google play.

  Ooit was kasteel Elsloo een imposant bouwwerk waarmee de Heer van Elsloo zijn macht kon afdwingen. Hij oefende controle uit over de omgeving en vroeg tol aan passerende schepen op de Maas. Maar uiteindelijk won de rivier het van het kasteel. De Maas schoof langzaam op en het kasteel verdween onder water. Daar bevinden zich de resten nu nog steeds.

  Lees verder

• 

  De Maas over en weer

  Documentaire

  Als regenrivier kent de Maas vele gezichten en zij heeft zich door de tijd heen her en der verlegd. Op meer plaatsen dan je nu zou vermoeden, was de Maas gemakkelijk oversteekbaar, te voet of met een veerpont. 

  In deze minidocumentaire laat landschapshistoricus Martijn Blaas zien hoe door de eeuwen heen de verbindingsmogelijkheden tussen de ene en de andere zijde het leven aan beide oevers hebben bepaald.

  Bekijk de docu op Facebook

• 

  De Maas geeft geheimen prijs

  Vikingen in de Maasvallei

  Archeologisch onderzoek in de rivierbedding heeft tijdens de uitvoering van het project Grensmaas vele honderden vondsten opgeleverd die een verrassend en soms zelfs nog ongeschreven verhaal opleveren over de Zuid-Limburgse Maas als oorlogsfront, als scheepsroute, als handelsverbinding en als viswater.

  Een van de meest fascinerende hoofdstukken van dat verhaal is de vondst van opvallend veel wapentuig uit de periode dat de Vikingen in deze regio actief waren. 

  Langs de Maas bij Elsloo werd een Scandinavische bijl gevonden waarvan de steel is vergaan. Het is het eerste exemplaar dat in Nederland is ontdekt. Het is te zien in museum De Vondst in Heerlen. (foto boven, met toestemming van De Vondst)

  Lees verder

• 

  Struinen langs Maaskeien met een verhaal

  Natuurmonumenten

  Langs de Grensmaas in Meers is de ruige riviernatuur al behoorlijk ontwikkeld en optimaal te beleven. Hier kun je eindeloos struinen en genieten van een bijzonder landschap dat continu in beweging is. Voor wie in het wilde weg dwalen en speuren nog een beetje eng vindt, is er sinds kort het Klauwenpad: een korte, gemarkeerde struinroute tussen Meers en Maasband.

  Het Klauwenpad bestaat uit tien grote Maaskeien, ‘klauwen’ in het plaatselijke dialect. Zij wijzen je de weg door het hart van de Grensmaasnatuur tussen Meers en Maasband. Elke steen vertelt bovendien een oud verhaal over de lokale geschiedenis. Sta eens stil bij het verleden en de schoonheid van deze plek.

  Vrij struinen en dwalen naar hartenlust. Het kán en het mág in dit gebied waar de natuur zoveel mogelijk haar eigen gang mag gaan. 

  Lees verder

• 

  Bandkeramiekers in Elsloo

  Oudst bekende grafveld

  Het Streekmuseum bezit een kleine maar belangrijke collectie voorwerpen uit de tijd van de Bandkeramiek. Met deze collectie kan een duidelijk verhaal over het leven en werken in de tijd van de Bandkeramiek verteld worden.

  Het grafveld van Elsloo in de gemeente Stein is het oudst bekende grafveld in Nederland (circa 5100-4950 v.Chr.). Het werd opgegraven door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed onder leiding van prehistoricus Pieter Modderman (1959) en door de Universiteit Leiden (1966). De vondsten zijn sindsdien in beheer van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. 

  Speciaal in Elsloo heeft het onderzoek naar de Lineair Bandkeramische cultuur volgens senior archeoloog Ivo van Wijk een lange geschiedenis. Tussen 1930 en 2014 hebben er opgravingen plaats gevonden.

  Lees verder

• 

  Historie Elsloo e.o.

  Website elsloo.info

  Een uitgebreide serie artikelen door Guus Peters over de historie van Elsloo en omgeving.
  Over de dorpen, wegen, bewoners en landschap. Over het kasteel en de Heren van Elsloo. De aanleg van het Julianakanaal en nog veel meer.

  Naar elsloo.info

Oorlogscollectie

Harie Rouvroye 1928 - 2018

Je kunt in het museum fragmenten bekijken uit de bekende en ook internationaal zeer gewaardeerde oorlogscollectie van wijlen Harie Rouvroye uit Elsloo, welke hij aan Historiehuis van de Maasvallei heeft geschonken.
Naast veel boeken, pamfletten, posters, oorlogsgeld en andere bijzondere papieren bevat de collectie ook talloze alledaagse gebruiksvoorwerpen uit de oorlogstijd.

Meer over de oorlogscollectie

Nieuws - vervolg

• 

  Mijnen in Limburg

  Onuitwisbare stempel

  Mijnbouw was voor Limburg en de Limburgers veel meer dan het zware, stoffige en gevaarlijke werk diep onder de grond. De mijnbouw heeft tussen 1900 en 1974 een zeer duidelijk stempel gedrukt op eigenlijk alle aspecten van de Limburgse samenleving. 

  Welk effect hebben de mijnbouwjaren zelf en de jaren na de sluiting op het leven van vandaag de dag? En op welke manier helpt het mijnerfgoed vragen van nu te beantwoorden?

  Lees verder

• 

  Rijke cultuur en historie op de kaart gezet

  Erfgoedbeleid gemeente Stein

  De gemeente Stein heeft een rijk verleden. Als één van de eerst bewoonde streken van Nederland zijn er al tal van archeologische vondsten gedaan, en barst deze streek van het bijzonder erfgoed.

  Tot voor kort werd dit echter amper beschermd, met het verdwijnen van waardevolle gebouwen en elementen tot gevolg. Om ook dát tot het verleden te laten behoren, is in 2016 het Erfgoedproject Stein van start gegaan. Dat project werd begin 2021 afgerond.

  Lees verder

• 

  Aezel Project

  De bewoningsgeschiedenis van Elsloo in de 18e en 19e eeuw

  Onder de vleugels van het Euroregionaal Historisch Centrum wordt al sedert 2010 hard gewerkt aan de reconstructie van de bewoning in de 18e en 19e eeuw in onze streek, waaronder het oude Elsloo. Inmiddels is Elsloo al in kaart gebracht en zichtbaar op de website www.aezel.eu
  Je kunt op twee manieren zoeken, grofweg door op de website naar Geografie te gaan en vervolgens naar Minutenplans en kies daar de woonplaats, in dit geval Elsloo. Je kunt heel gedetailleerd inzoomen en kiest bijvoorbeeld voor het pand Maasberg 4 en je kunt zien hoe de kadastrale kaart in 1817 uitzag en middels het OAT zien wie daar in vorige eeuwen heeft gewoond! 

  Lees verder

• 

  Omgevingscursus

  Dorpsplatform Elsloo

  Voor slechts 50 euro kun je gedurende 20 dagdelen een boeiende reis door de tijd maken. Tevens zijn voor die prijs een aantal excursies inbegrepen naar monumenten en musea in de gemeente Stein.
  De cursus wordt door Guus Peters gegeven in Punt 39 van het Dorpsplatform Elsloo.

  Naar website DOP

• 

  Publicaties digitaal beschikbaar

  Gratis Service

  Hieronder een overzicht van de publicaties -boeken, folders etc- die door Streekmuseum Elsloo, Heemkundevereniging Maasstreek of in samenwerking met andere instanties zijn uitgegeven. 

  De vermelde uitgaven zijn alleen nog tweedehands te koop. Bijvoorbeeld bij boekwinkeltjes.nl >>

  Naar het overzicht

• 

  Heemkundesnippers

  1986-2002

  Vanaf oktober 1986 tot april 2002 bracht de Heemkundevereniging Maastreek een serie boekjes uit over geologie, archeologie, geschiedenis en folklore van Stein, Elsloo, Urmond en directe omgeving. 
  De boekjes kostten destijds 5 gulden per stuk (2,25 euro)

  Deze serie, die uiteindelijk 31 boekjes zou beslaan, staat nu online zodat iedereen hiervan kan genieten en de kennis kan opvijzelen. 

  Naar het overzicht

• 

  Het verhaal van Nederland

  TV Serie

  In de 10-delige televisieserie "Het verhaal van Nederland" neemt acteur en verteller Daan Schuurmans je mee langs de hoogte- en dieptepunten van de Nederlandse geschiedenis. Naast gespeeld drama en opnames op locaties,  wordt zijn vertelling gecombineerd met het commentaar van deskundigen.
  In aflevering 1 komen de eerste boeren (Bandkeramiekers) vanuit het Midden-Oosten naar Zuid-Limburg; met o.a. opnames aan de Maas in Meers. Mooie en leerzame serie !

  Kijk naar de serie

• 

  TV serie 'Natuurlijk Limburg'

  Maurice Nijsten en Edmond Staal

  Sinds het jaar 2000 is 'Natuurlijk Limburg' te zien op L1 TV en ieder jaar heeft de serie een andere noemer. Vast uitgangspunt is wel dat de 15 afleveringen onze hele provincie doorkruisen, van noord naar zuid en van oost naar west. 

  In deze serie wordt de aandacht gericht op drie onderdelen: natuur, archeologie en landschapsgeschiedenis.

  Deze serie van Maurice Nijsten en Edmond Staal laat zien dat het Limburgs landschap door meer wordt gevormd dan enkel de natuur.

  Bekijk de serie

• 

  Historiek

  Online Geschiedenismagazine

  • Salische wet – Lex Salica
  • Drie soldaten uit Armeens bataljon na 80 jaar geïdentificeerd
  • De inhoud van het Verdrag van Versailles (1919)
  • Ned Ludd, de verzonnen held die zich keerde tegen de mechanisatie
  • Museum Huis Doorn breidt uit met nieuw tentoonstellingsgebouw
  • Janitsaren – Elitekorps in het Ottomaanse Rijk
  • Wat weten we eigenlijk over de Vikingen? (of dénken we te weten)
  • Energieadvies op maat voor Vlaamse erfgoedbezitters

  Geschiedenisboeken

• 

  Tranchotkaart Grevenbicht-Neeroeteren(B)-Maaseik (B)-Susteren

  Jean Joseph Tranchot 1752-1815

  Open kaart

• 

  Tranchotkaart Elsloo-Eisden (B)-Obbicht-Sittard

  Jean Joseph Tranchot 1752-1815

  Open kaart

• 

  Tranchotkaart Terblijt-Neerharen (B) -Elsloo-Nuth

  Jean Joseph Tranchot 1752-1815

  Open kaart

• 

  Tranchotkaart Mheer-Maastricht-Bemelen-Margraten

  Jean Joseph Tranchot 1752-1815

  Open kaart

Trampele in Aelse

Jo Cobben

Jo Cobben, jaargang 1938, publiceerde eerder op deze website korte verhalen met zijn herinneringen aan vroeger. In maart 2022 heeft hij de verhalen in een boekje gebundeld. Als vaandeldrager van 't Aelser plat doet hij dat natuurlijk in het plaatselijk dialect.

Het boekje is inmiddels uitverkocht maar u kunt het hieronder lezen en downloaden.

Zónger richtig Aelser plat op sjwal
Greujt 't Holles plat wie kwal

Lees hier Trampele in Aelse

De Maasvallei in een stroomversnellling

Elsloo en omgeving tussen 1920 - 1940

Van Streekhistoricus Guus Peters is in 2022 een nieuw boek uitgekomen onder de titel "De Maasvallei In Een Stroomversnelling" met als ondertitel "De ontwikkelingen in Elsloo en omgeving tussen 1920 en 1940"

Het boek is in een gelimiteerde oplage van 400 stuks gedrukt en is inmiddels uitverkocht.

Lees / download het boek hier

Partners

• 

  Leader Zuid Limburg

  naar website

• 

  Nationaal landschap Zuid-Limburg

  naar website

• 

  Europees Landbouwfonds

  naar website

• 

  Provincie Limburg

  naar website

• 

  VSB Fonds

  naar website

• 

  het Cultuurfonds

  naar website

• 

  Gemeente Stein

  naar website