Heuvelland TV zendt via YouTube een serie uit over de Tweede Wereldoorlog in de gemeenten Meerssen, Valkenburg aan de Geul, Vaals, Gulpen-Wittem en Eijsden-Margraten.

De beelden bestaan grotendeels uit archiefmateriaal uit het hele land, maar er zijn ook opnamen uit Maastricht te zien.
Het gaat vooral om de verhalen van ouderen die de oorlog nog hebben meegemaakt.
Uiteraard zijn deze herinneringen aan het dagelijks leven in de oorlog vergelijkbaar met die van de inwoners van Elsloo en de andere dorpen langs de Maas.

De serie wordt regelmatig aangevuld met nieuwe afleveringen.

+ Kijk hier naar de serie op Heuvelland TV ⇢

Het is hoog zomer en langs de gemeenschappelijke Maas in Meers is de ruige riviernatuur, beheerd door Natuurmonumenten, al goed in ontwikkeling en optimaal te beleven. Hier kun je eindeloos struinen en genieten van een bijzonder landschap dat continu in beweging is. Geniet van een landschap waar water, grindoevers, struiken, ooibossen met open plekken, bloemen, kruiden en grassen elkaar afwisselen. Onze Maasverkenner dompelt je onder in de bloemen-, planten- en kruidenpracht.

Praktisch
Zondag 8 juni 2025
Start bij Rivierparking Meers (Kloosterstraat, 6181 Meers). Tijd: vanaf 14 uur. Kosten: volwassenen 5 euro en kinderen 3 euro.
Bij slecht weer kan het modderig zijn. Wandelschoenen of laarzen zijn dan aangeraden.

Wist je dat? Elke 2de zondag van de maand staat een MaasVerkenner klaar in één van de toegangsdorpen om je mee op pad te nemen naar enkele bijzondere plekjes in het RivierPark Maasvallei.

+ Meer informatie en boeking ⇢

Op 16 september 2025 is het 90 jaar geleden dat het Julianakanaal werd geopend. In dat kader zal Guus Peters op donderdag 18 september een presentatie over 90 jaar Julianakanaal verzorgen in het Historiehuis van de Maasvallei. Daarbij zullen veel unieke foto's te zien zijn, waaronder de recent aan het Historiehuis geschonken fotocollectie van de familie Van der Salm uit Maassluis.

Aanvang 19.30 uur en de entree is gratis.

Er is slechts een beperkt aantal plaatsen beschikbaar, vandaar dat reserveren noodzakelijk is!
Aanmelden via mariannevankan@gmail.com ⇢

Hierboven een korte film over de openstelling van het kanaal op 16 september 1935, in aanwezigheid van koningin Wilhelmina en prinses Juliana.

Bijna 10 jaar nadat prinses Juliana de eerste schop in de grond had gezet, werd het Julianakanaal op 16 september 1935 in bijzijn van prinses Juliana feestelijk geopend. De Commissaris van de Koningin sprak over het belang van het Julianakanaal voor de provincie: “Slechts zelden is in Limburg een openbaar werk tot stand gebracht, dat voor de economische ontwikkeling van deze landstreek van zoo groot belang was als de aanleg van het Julianakanaal en de aanleg der hiermede verband houdende havenwerken.” Prinses Juliana opende het kanaal officieel door met een druk op een knop de sluisdeur bij Limmel te openen. Om 12 minuten over drie was het Julianakanaal officieel geopend. Vervolgens werd een boottocht gemaakt over het Julianakanaal. Op de foto hieronder passeert de koninklijke boot  Elsloo; het hele dorp viert feest en zwaait enthousiast naar Prinses Juliana en Koningin Wilhelmina.

Wat men dan nog niet weet...nog geen 5 jaar later, op 10 mei 1940 is de brug opgeblazen voordat de binnenvallende Duitsers die kunnen innemen.

Het graafwerk gaat beginnen, links de Maas en de huizen Op de Berg, links naast de kerk, verdwijnen eerdaags.

De gemeente Stein oganiseert elke maand het Cultuurcafé, een gratis bijeenkomst voor iedereen die geïnteresseerd is in kunst, cultuur en erfgoed.

Op dinsdag op 15 april 2025 werd in dat kader aandacht geschonken aan het thema "Musea"
Plaats van handeling was het Historiehuis van de Maasvallei in Elsloo.
Na het openingswoord van Daniëlle Wauben, cultuurcoach van de gemeente Stein, was het de beurt aan twee "museumfanaten" uit de gemeente Stein.

Geschiedenis Maasvallei
Streekhistoricus en Aelsenaer Guus Peters vertelde waarom en hoe het vroegere Streekmuseum "De Schippersbeurs" zich ontwikkelde tot het huidige Historiehuis van de Maasvallei. Daarna presenteerde hij een ingekorte versie over de geschiedenis van de Maasvallei. Guus onderzoekt de sociale en (cultuur-)historische achtergronden van dorpen, wegen, landschap, Maaslopen én bewoners in en rond het (Grens)Maasdal.

Mijnverleden
Daarna vertelde Pascal Claessens van privémuseum D’r Bickel ons zijn enthousiaste verhaal over hoe hij als jongeling interesse kreeg in het Mijnverleden en hoe zijn hobby in korte tijd uit de hand liep. Hij heeft in 2020 zijn droomlocatie in onze gemeente gevonden waar hij nu sinds enkele jaren (omringd door een jong en enthousiast team) al duizenden bezoekers heeft verwonderd met zijn grote verzameling mijnspullen.

De bezoekers zaten nog net niet buiten.... Tussendoor en bij het napraten werden de aanwezigen verrast op een drankje en heerlijke hapjes.
Kortom, de bezoekers, gemeente en de musea kunnen terugkijken op een bijzonder geslaagde avond!

Twee prachtige fietslussen die starten bij Bandkeramiekcentrum Moerveld in Moorveld (Geulle) en die u langs Bandkeramische plekken voeren. 

Fietsroute Lus 1
Met deze route fiets je door het gebied waar archeologen in de afgelopen eeuw heel veel vondsten hebben gedaan uit de tijd van de oerboeren, zoals de Bandkeramiekers ook wel genoemd worden.

In de tijd van de Bandkeramiek hebben hier eeuwenlang tientallen kleine nederzettingen gestaan. Dit is lus 1 van De oerboer route, de museumroute. Je fietst langs verschillende bijzondere musea (o.a. Historiehuis van de Maasvallei in Elsloo) waar je de vondsten uit de tijd van de Bandkeramiek met eigen ogen kunt zien. 
Wat aten ze? Hoe zagen ze eruit? Hoe begroeven ze hun doden? De route gaat merendeels door stedelijk maar ook door groengebied. Lees verder en download de Lus 1 route op Visit Zuid-Limburg ⇢

Fietsroute Lus 2
Deze fietsroute houdt zich niet aan de landsgrenzen, want je fietst zowel door Nederland als België. Het veerpontje tussen Geulle (NL) en Uikhoven (BE) zet je gratis over de Maas.

Archeologische vondsten toonden aan dat de oerboeren meestal hoog en droog boven op de plateaus woonden. Maar hier in dit gebied bleek dat niet altijd het geval…
Tegenwoordig ziet deze regio er totaal anders uit dan in de tijd van de oerboeren. Toen meanderde de Maas nog overal vrij door het landschap.

Onderweg fiets je door groen gebied en veelal langs het water van het Albertkanaal of de Maas in het RivierPark Maasvallei. Ook bezoek je tijdens deze route het historisch centrum van Maastricht. Lees verder en download de Lus 2 route op Visit Zuid-Limburg ⇢

We vinden het fijn als u bijzondere oude gebruiksvoorwerpen, foto's, kledingstukken en andere cultuur-historische zaken aan het museum wilt schenken.
Maar maak daarvoor eerst een afspraak zodat we kunnen beoordelen of uw gift in onze collectie past. Vaak hebben wij al soortgelijke items in de collectie. Wij kunnen overigens ook niet alles tentoonstellen en onze opslagruimte is beperkt. Kortom, we zijn op dit gebied -noodgedwongen- best wel kieskeurig. Maar als uw spulletjes heel bijzonder zijn, dan krijgen ze in ons museum ook een beste plek!

Helaas komt het ook voor dat mensen gewoon spullen voor de deur zetten...zonder afzender. Dat is echt niet de bedoeling!
Sowieso dient er voor elke schenking een overdrachtsformulier ingevuld te worden. Maar daarnaast zijn het ook vaak spullen waar wij als museum niks mee kunnen of al in onze collectie hebben. In dat geval rest niets anders dan de gang naar kringloop of milieustraat. Terwijl menige Elsloonaar blij zou zijn met bijvoorbeeld een oud schoolbankje, antiek poppenhuis, hoed van overgrootvader, emaille vergiet of wat dan ook...

Dus vriendelijk verzoek om eerst altijd contact op te nemen als u oude spulletjes wilt schenken:  bel 046 437 6052  of mail naar info@historiehuismaasvallei.nl

(na starten video, klik op icoon rechts voor volledig scherm)

Deze documentaire uit 1918 over Zuid-Limburg bestaat uit vier delen. Oorspronkelijk waren ze bedoeld voor het onderwijs.

De film "Maastricht" bevat beelden van de Maas, de (binnen)stad en de Sint Pietersberg.

"Landbouw en veeteelt in Limburg" toont het glooiende Limburgse landschap met zijn boerenhoeven.

"Mergel-industrie" is een reportage van een belangrijke Limburgse bedrijfstak. In de mergelrotsen in Zuid-Limburg zijn gangen uitgehouwen voor het winnen van mergelsteen, dat al eeuwen wordt gebruikt voor het bouwen van huizen. De mergel wordt gezaagd en daarna vervoerd in treinen en boten. Fijne mergel wordt gebruikt als meststof.

"Valkenburg en omgeving" begint met idyllische plaatjes van Valkenburg en omgeving. Daarna gaan we met de trein van Valkenburg naar het Vierlandenpunt bij Vaals en passeren o.a. Bemelen, Gronsveld, St. Geertruid, Mheer, Gulpen en Slenaken.

In november 2024 ontvangen we een e-mail van Rob van der Salm uit Maassluis. Hij vraagt of we interesse hebben in zo'n 90 foto's, gemaakt tussen 1930 en 1934, tijdens de aanleg van het Julianakanaal. Natuurlijk hebben we daar interesse in!

Zijn overgrootvader, Goosen van der Salm (1879-1965, opzichter bij Rijkswaterstaat) liet deze foto's destijds afdrukken van de originele glasplaten. Dit was een fototechniek van uitzonderlijke kwaliteit, die in opdracht van Rijkswaterstaat werd gebruikt.

Tot onze grote vreugde doneert Rob van der Salm de foto's aan het Historiehuis. Hartelijk dank daarvoor!
Op 3 december hebben we de foto's ontvangen: erfgoedmateriaal van de hoogste orde voor de inwoners van de Maasvallei.

De politionele acties (1947-1949) waren militaire operaties van Nederland in Indonesië tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog. Het doel was om de onafhankelijkheid van Indonesië, uitgeroepen op 17 augustus 1945 door Soekarno en Hatta, te ondermijnen en de Nederlandse controle over de kolonie te herstellen. De acties hebben een belangrijke plaats in de Nederlandse en Indonesische geschiedenis vanwege hun politieke, militaire en morele implicaties. Pas op 27 december 1949 erkende Nederland de Indonesische onafhankelijkheid.

De militaire acties door het Nederlands leger werden uitgevoerd door dienstplichtige militairen, vrijwilligers en beroepsmilitairen. Maar liefst ca 100.000 dienstplichtigen werden naar Nederlands-Indië gestuurd. Zo ook jongemannen uit Elsloo, 48 in totaal.

We weten dat dienstplichtige Gus Cobben in oktober 1946 naar Indië vertrok (en pas in februari 1950 in Elsloo terugkeerde!!). Pie van Es was in elk geval in februari 1947 in Indië blijkt uit een brief. Uit de tekst op een foto blijkt ook dat Harrie Hermans in okober 1946 al in Indië was. Maar wij hebben verder geen zicht op Elsloonaren die in 1946 en 1947 naar Indië werden verscheept.

Over de Elsloose mannen die tijdens en na de tweede politionele actie dienden in 1948, 1949 en 1950 is wat meer bekend dankzij de 17 uitgegeven nummers van het "Contactblad Elsloo-Indië" die naar de dorpsgenoten in Indië werden opgestuurd. Het Historiehuis van de Maasvallei heeft die 17 edities in haar collectie. Het Contactblad bestond van maart 1949 tot en met augustus 1950 toen de laatste Elsloose militairen terug kwamen. We hebben gelezen dat in mei 1950 nog 15 Elsloonaren in Indië waren.

Bij "groeten vanuit Elsloo" wordt tweemaal vermeld (bij Hein Stijnen en Louis Thomassen) ook de groeten aan "vrouw en kind, aan gezin) En Jan en Joke Stijnen doen vanuit de tropen de groeten aan de schooljeugd in Elsloo. Was hun gezin ook in Indië?
Ook hebben we gelezen dat er militairen waren waarvan de dienstplicht voorbij was, maar die ervoor kozen om in Indië een burgerfunctie te gaan bekleden en niet direct naar Elsloo terug keerden. We lezen in de contactblaadjes dat men wel 30, 40 maanden in Indië diende! In totaal waren 48 Elsloose soldaten tussen 1946 en 1950 in Indië, blijkt uit het contactblad van juli 1950.

Jan van Es
Zover we hebben kunnen lezen is helaas één Elsloonaar in Indië om het leven gekomen, Jan van Es op 15 juni 1949. Hij wordt in het contactblad van juni 1949 herdacht. Zie afbeeldingen hieronder. 

Welke Elsloonaren waren in Indië?
In het laatste nummer van het Contactblad uit augustus 1950, worden een aantal Elsloose soldaten genoemd die in Indië gediend hebben. Maar die opsomming is niet compleet.
Samen met Guus Smeets uit Catsop komen we voorlopig tot de volgende namen:
1. Gus Cobben 2. Harie Dohmen 3. Lambert Engelen 4. Wim Haenen 5. Ben Vaessen 6. Jac Vrancken 7. Sjeng Janssen 8. Hub "Ka" Fredrix 9. Lou Lemmens 10. Jules Lenaerts 11. Louis Meijers 12. Wim van Mulken 13. Sjef Reul 14. Jac Smeets 15. Hub Stijns 16. Louis Thomassen 17. Ger "Sjèrra" Visschers 18. Jo Peters 19. Jean Hendriks 20. Hein Stijnen 21. Pierre Bovens 22. Jan Thomassen 23. Harie Janssen 24. Hub Brorens 25. Thieu "van Jentrien" Fredrix 26. Tonny "Sammie" Martens 27. Harie Wouters 28. Hub Dohmen 29. Hub Beckers 30. Jan Dohmen 31. M.R. Muyters 32. Jan van Es 33. Sjef Gelissen 34. Wim Engelen 35. Frans Willems 36. Pie van Es 37. Huub "van de Nöl" Daemen 38. Pierre Thomassen 39. Harrie Hermans 40. Thieu Fredrix (Catsop) 41. Tjeu Diederen 42. Jan Martens 43. H. Wauben

In de Contactblaadjes komen we ook de naam tegen van P. Ketels. Die krijgt pakketten gestuurd en groeten van Elsloonaren ofschoon vermeld wordt dat hij niet meer in Elsloo woont.
Verder komen we deze namen nog tegen in de "groeten" maar best kans dat dit geen Elsoose soldaten waren, maar familie of kennissen uit omringende dorpen, ze worden maar eenmaal genoemd:  Mathie Fredrix, Dolf Deelen, Jo Heutmekers, Jo Simons, Peter Wetzels, Mart Kremers (Stein)

Soldaten uit Catsop
Op de website "Catsop van Vreuger" ⇢ van Guus Smeets uit Catsop staan nog een aantal namen van jongens uit Catsop die in Indië waren en ook niet allemaal in de Contactblaadjes werden genoemd, te weten Wim Engelen, Frans Willems, Pie van Es, Harrie Hermans en Tjeu Fredrix. Zeker van Harrie Hermans, Gus Cobben en Pie van Es is bekend dat zij al in 1946 naar Indië vertrokken. Sommigen waren er langer dan 3 jaar en worden daarom in 1949 nog in de blaadjes genoemd. Anderen waren waarschijnlijk al voor maart 1949 weer terug in Elsloo en Catsop. Guus Smeets heeft hun verhalen mooi opgetekend en van fraaie foto's voorzien. Lezen !

+  "Catsop van Vreuger" Bezoek website Guus Smeets met artikel over de 8 mannen uit Catsop die in Indië dienden ⇢ 

+ Lees/download hier 17 nummers "Contactblad Elsloo-Indië" ⇢

Voor Kerstmis 1948 stuurde het plaatselijk bestuur van de Vereniging Oud Militairen de soldaten een Kerstpakket. Daarvoor haalde men in het dorp geld en goederen in natura op. En dat werd allemaal minitieus bijgehouden. Van scheermesjes en  talkpoeder tot fotorolletjes en sigaren.

+ Lees hier de Kerstbrief uit 1948, goederenlijsten en de lijst van Elsloonaren die toen in Indië dienden ⇢

Indië Comité Elsloo opgericht
Op 6 februari 1949 werd het "Indië Comité Elsloo" opgericht. Jan Peters uit de Kaakstraat 8 was voorzitter. Jan Geurts van de Stationsstraat 31 was penningmeester/secretaris. En de leden waren Jac Neutelings (Catsop), P. Copier (Terhagen), G. van Loenen (Kaakstraat), N. Houben (Koolweg) en P. Fredrix (Veestraat). Zij werden ondersteund door een wisselend gezelschap vrijwilligsters die maandelijks huis-aan-huis geld, leesboeken en goederen ophalen voor het Kerstpakket en een periodiek "Tropenpakket". Zo te lezen waren de mannen altijd tevreden over de welgevulde pakketten. Ze klagen regelmatig over het slechte eten in het Nederlands leger.

Foto: Sjaak Peters (ega van Marie Wijnen) met paard en wagen en leden "Comité Elsloo-Indië" op de Oude Jurgensstraat in actie om geld en goederen in te zamelen voor de jongens in Indië (foto Historiehuis van de Maasvallei)

Vanaf maart 1949 stuurde men het Contactblad Elsloo-Indië op. In het eerste nummer uit maart 1949 lezen we overigens dat er eerder ook al een blaadje "Contact" bestond, maar dat was blijkbaar te duur geworden. Toen men van iedereen hoorde dat het opdoeken zo jammer was, werd besloten een nieuw blaadje uit te geven. Jan Schreurs van de Stationsstraat 33 was de maker van dit gestencild boekje.

Leuk om terug te lezen wat men in maart 1949 vanuit Elsloo deelde met de soldaten: visvangst in het kanaal, nog geen Elsloose schonen te zien bij de Duker, de spoorbrug in Terhagen is aan een zijde 50 cm verhoogd anders kon de electrische trein er niet onderdoor, de neergestorte "vliegmaschien" bij de Kniensheuvel wordt uitgegraven en Jan Geurts en Wim Leukel waren 25 jaar "op de Koel"
In elk nummer stond ook een sportrubriek geschreven door Pieke Fredrix uit de Veestraat; heel vaak ging die over Sjefke Janssen, de beroemde wielrenner uit Elsloo en over Haslou natuurlijk. Verder een vaste rubriek met de beste moppen in die tijd. En natuurlijk groeten van dorpsgenoten aan de mannen in Indië, waardoor je er achter komt wie op enig moment in Indië was. In enkele nummers ook stichtelijke woorden door pastoor Bertin of kapelaan Bours. We lezen ook dat in de kerk en kapel offerblokken staan; met de opbrengst worden Heilige Missen voor "de jongens" opgedragen. 

De laatste terugkeerders

Foto uit 1950 met de laatste militairen die terugkeerden uit Indië, dat moet in elk geval na juni 1950 zijn geweest. Want in het contactblad van die maand staat dat de volgende Elsloonaren in juni nog in Indië waren: G.H. Dohmen, G.H. Fredrix, Harie Wouters, Tonny "Sammie" Martens, Hub Brorens, Hein Stijnen, Louis Thomassen, M.R. Muyters, Sjeng Janssen en B. Vaessen.

Op de foto: 1 Huub Brorens 2 Huub Notten 3 Huub "Ka" Fredrix 4 pastoor Jacques Bertin 5 Harrie Wouters 6 Ton "Sammy" Martens 7 Sjang Peters 8 Rieka Verboort 9 Mien Geven 10 May Houben 11 Gerda Bours 12 Lies Bours 13 Til Peters 14 Wies Willems 15 Mien Hermans 16 Greet Bours 17 Annie Fredrix 18 Lies Franssen 19 onbekend ? 20 Til Hermans 21 Christien Beckers 22 Naard Houben ? 23 Jac Neutelings 24 Jan Geurts? 25 onbekend ? 26 Cor Engelen.
Op de foto staat ook Huub Notten in uniform, maar op het moment dat hij naar Indië zou vertrekken, werden de troepen terug getrokken en hoefde hij niet meer te gaan.
Foto en namen met dank aan Guus Smeets; klik op foto voor vergroting.

Indië Comité Elsloo

We hebben de volgende medewerkers/sters van het Indië-Comité in de blaadjes kunnen traceren: Mai Houben, Mientje Geven, Christien Beckers, Gerda Beckers, Tilla Lemmens, Treeske Haenen, Gerda Bours, Tilla Peters, Annie Fredrix, Lies Bours, Wieske Willems, Tilla Hermans, Gerda Fredrix, Bertha Franssen, Corry Engelen, Rika Verboort, Guda Meijers, Naart Houben, Jac Neutelings, Sjang Peters, Jan Geurts, Mart Daemen

Op de foto hieronder het Indië Comité Elsloo (foto met dank aan Guus Smeets; klik op foto voor vergroting.)

Foto's hierboven Nationaal Archief, enkel ter illustratie; hebben geen betrekking op Elsloose militairen.

Achtergrond

• Na de Japanse capitulatie in 1945, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, riepen Indonesische nationalisten de onafhankelijkheid uit. Nederland weigerde dit te erkennen en wilde de kolonie behouden.
• De jaren 1945-1947 staan bekend als de Bersiap-periode, waarin gewelddadige conflicten tussen Indonesische strijders en (Indo-)Nederlanders, Molukkers en andere minderheden plaatsvonden.

De Politionele Acties

Er waren twee grote militaire operaties die door Nederland werden aangeduid als "politionele acties", een term die suggereerde dat het om interne ordehandhaving ging, terwijl het in feite grootschalige militaire offensieven waren:

1. Operatie Product (21 juli - 4 augustus 1947)
   • Nederland wilde strategisch belangrijke gebieden in Java en Sumatra heroveren.
   • Het resultaat was dat Nederland delen van de economische kerngebieden (plantages en olievelden) onder controle kreeg.
   • De VN dwong Nederland en de Republiek Indonesië tot een staakt-het-vuren.
2. Operatie Kraai (19 december 1948 - januari 1949)
   • Nederland voerde een tweede offensief uit, met als hoogtepunt de bezetting van de republikeinse hoofdstad Jogjakarta.
   • Dit leidde tot grote internationale verontwaardiging en druk, vooral vanuit de VS en de VN.

1. Dienstplichtige militairen
• Nederland had in die periode nog een systeem van dienstplicht.
• Veel jonge mannen die in de Tweede Wereldoorlog niet hadden gediend, werden na 1945 opgeroepen om hun militaire dienstplicht te vervullen.
• Een aanzienlijk deel van hen werd naar Nederlands-Indië gestuurd, vaak tegen hun zin. Velen waren onvoldoende getraind voor oorlogsomstandigheden.

Hoewel de Nederlandse bevolking over het uitzenden van dienstplichtigen sterk verdeeld was, kon het militaire optreden in Indië als zodanig wel rekenen op de instemming van een meerderheid van de Nederlanders. De tweede politionele actie bijvoorbeeld werd, blijkens een onderzoek van de publieke opinie, door 62% van de ondervraagden goedgekeurd en door 19% afgekeurd, terwijl een even groot percentage geen mening had.

2. Vrijwilligers
• Direct na de Tweede Wereldoorlog meldden zich ook vrijwilligers, vaak mannen met een militaire achtergrond uit het verzet, het voormalige KNIL (Koninklijk Nederlands-Indisch Leger), of de geallieerde strijdkrachten.
• Veel van hen voelden een sterke band met Nederlands-Indië en wilden "helpen" de kolonie te behouden.

3. Beroepsmilitairen
• Er waren ook ervaren beroepsmilitairen, zowel uit het Nederlandse leger als het KNIL.
• Deze militairen vormden vaak de kern van de militaire eenheden en waren beter getraind en bekend met de situatie in Nederlands-Indië.

Gevolgen

1. Internationale druk:
   • Wereldwijd kwam er felle kritiek op Nederland, vooral van de Verenigde Staten en de VN.
   • De VN stuurde een bemiddelingscommissie (de Commissie van Goede Diensten) die Nederland en Indonesië tot overleg dwong.
2. Soevereiniteitsoverdracht (1949):
   • Onder druk van de internationale gemeenschap en door het verzet van Indonesische strijdkrachten (o.a. TNI en guerrilla's) moest Nederland in december 1949 de soevereiniteit overdragen aan de Republiek Indonesië.
   • Alleen Nieuw-Guinea bleef onder Nederlandse controle tot 1962. 
3. Mensenrechtenschendingen:
   • Er vonden grootschalige oorlogsmisdaden plaats, waaronder executies van burgers (zoals het bloedbad van Rawagede in 1947).
   • Er werd jarenlang weinig aandacht besteed aan deze excessen, maar recent zijn er onderzoeken en erkenningen geweest. 

Nalatenschap

1. In Nederland:
   • De term “politionele acties” blijft controversieel. Tegenwoordig wordt erkend dat het een koloniale oorlog was.
   • Excuses zijn aangeboden aan Indonesië, en de regering steunde in 2022 een grootschalig historisch onderzoek naar de oorlog.
2. In Indonesië:
   • De acties worden gezien als een poging van een voormalige kolonisator om onafhankelijkheid te onderdrukken. Het conflict wordt vaak herinnerd als onderdeel van de bredere strijd voor nationale bevrijding.

De politionele acties waren dus een tumultueuze periode die diepe sporen heeft nagelaten in de betrekkingen tussen Nederland en Indonesië, en blijven tot op heden een onderwerp van discussie en herwaardering.

+ Wikipedia over Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog 1945-1949 ⇢

+ Historiek.net over de aanloop naar de "politionele acties" ⇢

+ Kijk NPO serie "Onze jongens op Java" ⇢

+ NPO kennis Nederlands-Indië ⇢

+ (Onder)zoeken in Nationaal Archief (hell of a job!)- ⇢

+ Waarom noemde de Nederlandse regering deze oorlog "politionele acties"? ⇢

+ Oorlogsbronnen over "politionele acties" ⇢

+ Oorlogsverhalen over "politionele acties" ⇢

+ Catsop van Vreuger over de 8 mannen uit Catsop die in Indië dienden ⇢

+ Gedenkboeken, fotogallerij etc. op indiegangers.nl ⇢

+ Zeer uigebreid blog over Indië 1947-1950 ⇢

+ Veteranen Instituut ⇢

+ Duizend dagen Indië ⇢

De huisnummers Op de Berg 6 en 7 vormden ooit één geheel welk door de inwoners “de Schippersbeurs” werd genoemd. Het linker gedeelte (met huisnummer 6) is op enig moment afgesplitst en is nu onderdeel van het Historiehuis van de Maasvallei. Het rechtergedeelte met huisnummer 7 is nu een woonhuis. 

In 1618 bouwde de rijke Maasschipper Jan Conincx dit monumentale pand op de onderbouw van het vakwerkhuis, waar Trijn Custers haar herberg had. Dit gebeurde in de Maasstijl welke zich kenmerkt door het gebruik van hardsteen, mergel en baksteen. Het linker gedeelte is in de laatste eeuwen diverse malen verbouwd, maar altijd in een sobere Maasstijl gebleven. In de gevel zijn diverse bouwfases in de steenzetting zichtbaar. 

 Links met de rood-groene luiken huisnummer 6, onderdeel van het Historiehuis van de Maasvallei. Rechts met de rood-gele luiken het woonhuis met nummer 7 dat door de inwoners "De Schippersbeurs" wordt genoemd. (foto Guus Peters)

 Elsloo heeft een rijk schippersverleden. Rond 1600 herbergde het dorp een tiental schippers/handelaren die ruime panden bewoonden waarvan nog enkele in de omgeving van de Schippersbeurs zichtbaar zijn. Zij voeren met hun schepen tussen het economisch bloeiend Luik en de stapelplaats van het opkomende Holland, Dordrecht. In de kleinere witte huizen links van het complex woonden lijndrijvers, scheepsknechten en vissers. Samen vormden ze een schipperskwartier in het dorp.

 In de 18e eeuw trad het verval in de Maasvaart in. Met name de hoge tolheffing langs de Maas zorgde ervoor dat de Luikse en Hollandse handelaren nieuwe wegen over land zochten voor hun handel.
De Schippersbeurs raakte in verval, werd opgedeeld, als (tijdelijke) woning gebruikt en er was op enig moment een café in gevestigd.

Lambert Gouder de Beauregard met zijn vrouw Mechtildes Lemmens voor de Schippersbeurs. Lambert (1890) en Mechtildis (1883) trouwden op 21 juli 1911 in Elsloo.

 In de jaren ’50 van de vorige eeuw was het einde nabij totdat de onderwijzer Habets het pand nummer 7 kocht en restaureerde. De Stichting Streekmuseum had de panden nummer 4 en 5 sedert 1959 in eigendom, maar heeft die later aan de gemeente Elsloo overgedragen die vervolgens voor restauratie zorgde. De gemeente kocht in de 70-er jaren ook pand nummer 6 en liet dat grondig restaureren.
De drie panden zijn sedert de gemeentelijke herindeling in 1982 in eigendom van de gemeente Stein en zijn een onderdeel van achtereenvolgens Streekmuseum De Schippersbeurs, later Streekmuseum Elsloo en sedert 2021 Historiehuis van de Maasvallei. In de jaren ’70 wordt de oude dorpskern tot beschermd dorpsgezicht verklaard waarin De Schippersbeurs het beeld domineert.

Voor meer informatie over de historie van Elsloo nodigen wij u uit voor een bezoek aan het museum van het Historiehuis van de Maasvallei.

+ Alle Rijksmonumenten in Elsloo ⇢

Foto's uit de collectie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed:

Klik op een foto om de lightbox te openen en door de foto's te bladeren.

Recente foto's: