De Duitse inval

De Duitse inval

In de vroege ochtend van 10 mei 1940 werd Limburg en dus ook de Maasvallei gewekt door het geluid van grote formaties Duitse vliegtuigen. De Duitse aanval was begonnen. Om 4.45 uur blies de genie van het Nederlandse leger de brug over het Julianakanaal in Elsloo op. Dit verhinderde de “vorausabteilung” van het 6e Duitse leger de brug te bezetten en zo snel door te stoten naar België. Maar de bruggen in Stein en Obbicht vielen wel in handen van de Duitsers. 

Inmiddels rijdt dan de 18e infanterie divisie van het Duitse leger, komende vanaf Beek, Elsloo binnen. Om 5.30 uur volgt dan een vuurgevecht tussen de Nederlandse soldaten in de bunkers tussen Maas en Julianakanaal en de Duitse soldaten op de Maasberg. Ook voor de Maasvallei is de oorlog begonnen.

+ Maak kennis met de oorlogscollectie van Harie Rouvroye ⇢

+ Lees het gedenkboek over 75 jaar bevrijding gemeente Stein "Op het netvlies gebrand" ⇢

Op 16 September 1935 was het Julianakanaal feestelijk geopend en toen had niemand de gedachte dat het kanaal binnen enkele jaren gebruikt zou kunnen worden als verdedigingslinie in een oorlog. Men was meer bezig met het overleven van de grote economische crisis die de wereld teisterde vanaf 1929. In het buurland Duitsland gonsde het echter van de activiteiten. Men was daar bezig met het voorbereiden van een grote oorlog.

Dat er iets op handen was, begon ook in Nederland duidelijk te worden en er volgde mobilisatie. In Nederland werd op het hoogtepunt van de crisis om Tsjecho-Slowakije op 27 September 1938 de “Buitengewone oproeping uitwendige Veiligheid” werkelijkheid en kwamen 25.000 reservisten onder de wapenen. Maar nadat Tjecho-Slowakije het Sudetenland aan Duitsland had afgestaan (op aanraden van het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk die daarmee oorlog wilden voorkomen) ebde de spanning weer weg.

De Belgen vertrouwden het minder en hadden langs de Maas een fort gebouwd. De soldaten gingen weer naar huis. Maar vrede was een ijdele hoop. De spanning nam toe en op 28 augustus 1939 werden in Elsloo opnieuw 45 soldaten ingekwartierd ter beveiliging van de brug over het Julianakanaal. Een aantal daarvan werkte aan de verdedigingswerken. Er werden onedr andere 3 kazematten, schietstellingen en loopgraven aangelegd.

Grenswacht Elsloo

Er was een aparte genie soldaat bij voor het aanbrengen van de springladingen waarmee de brug opgeblazen kon worden. De soldaten waren ingekwartierd in het dorp, in het patronaat (een kerkelijk gemeenschapshuis)  in café “de Dikke Stein” en bij particulieren. Het waren Limburgse soldaten die als laatste van de 15 lichtingen opgeroepen waren. Dat betekende dat het oudere soldaten waren. Bij tijd en wijle mochten degene die een bedrijf hadden met verlof. 

Op 1 september 1939 vielen de Duitsers Polen binnen. En daar zou het niet bij blijven. Binnen een maand moest Polen capituleren omdat Rusland het land vanuit het oosten binnenvalt. Meteen na de overwinning richt Hitler zijn aandacht weer naar het westen. Hij vreesde dat de Fransen en Engelsen zich gevaarlijk zouden versterken. Om hen voor te zijn wilde Hitler zo snel mogelijk zelf tot actie overgaan. Daartoe werd een aanvalsplan voor Nederland en België opgesteld met de codenaam „Fall Gelb". Onderdeel van het plan was dat de Duitse troepen door Nederlands Limburg snel België zouden binnenrukken. Voor de uitvoering van „Fall Gelb" zijn telkens opnieuw data vastgesteld. November en december gebeurde niets; maar van uitstel kwam geen afstel. Op 10 mei 1940 was het zover….

Klik op afbeeldingen voor vergroting.

Rond 4 uur in de ochtend werden de inwoners van Elsloo gewekt door het geluid van vele formaties vliegtuigen die van oost naar west vlogen. Om 4.45 uur volgde een ontploffing, de brug was door de verdedigers opgeblazen en viel in twee stukken in het kanaal.  Inmiddels reed vanaf Beek de “vorausabteilung” van het 6e Duitse leger het dorp binnen. Die afdeling had opdracht om op 10 mei de kanaalbrug in Elsloo bij verrassing in te nemen. Om vervolgens tussen Elsloo en Hussenberg bij Geulle de Maas over te steken en door te stoten naar de Zuid-Willemsvaart om daar een bruggenhoofd te vormen in afwachting van de Duitse infanterie. Ze moesten zuidelijk van Elsloo de Maas oversteken om de bunker bij Kotem (aan de overkant van de Maas) te ontwijken.

Voor Elsloo was de Tweede Wereldoorlog nu ook een feit. Voorop reed een wagen met daarin Oberstleutnant Gleiniger, de commandant van de “vorausabteilung”  In het dorp aangekomen hoorde hij dat de brug opgeblazen was. Op drie vooraf reeds bepaalde punten werden antitank-kanonnen opgesteld en zes grote en een tiental kleine rubberboten aangevoerd. De Duitsers vertelden de inwoners dat ze gekomen waren om hun te beschermen tegen Engeland.

Rond 5.30 uur klonken kort achterelkaar 3 schoten van het antitank-kanon op kazemat S53. Door de voltreffers sneuvelde een Nederlandse soldaat. Dan nog geweerschoten en een 9-tal schoten van een antitank-kanon op bunker S54 waarbij een andere Nederlandse soldaat lichtgewond raakte.

Daarna staken de Duitsers in rubberboten het kanaal over. Ze wisten precies waar ze dat het beste konden doen en dat was ongeveer 100 meter zuidelijk van de brug. Ze werden opgedeeld in enkele groepen om vervolgens met twee handgranaten de hele Nederlandse sectie tot overgave te dwingen. Een andere groep arriveerde bij de kazemat die onbemand werd aangetroffen. Direct na de capitulatie van de Nederlanders staken de Duitsers bij de Maas over, waarna ook de bunker op Belgisch gebied door de Duitsers werd ingenomen. Om 6.45 uur gaven ze bericht de de oversteek was gelukt. Intussen ging aan de Elsloose zijde van het kanaal het overzetten van troepen gestadig door.

Direct hierna werd de intacte kanaalbrug bij Stein overgedragen aan de Duitse 18e infanterie divisie en vertrok de gemotoriseerde “Vorausabteilung” via Stein naar de Maas. Het overzetten met rubberboten aan het Julianakanaal stopte en alle volgende eenheden gingen via Elsloo naar de Maas. Om 9 uur verschenen pontonniers die een voetbrug over het kanaal bouwden met stellingplanken van de Elsloose aannemer Schreurs. De infanterie van de divisie stak daarna het kanaal over.

De gevangen genomen Nederlanders moesten nog tot rond het middaguur wachten. Toen werden ze samen met hun gesneuvelde kameraad Harrie Bremmers naar het bivak gebracht en om 14.00 uur naar huis gestuurd!
Inmiddels waren de Duitsers begonnen met de bouw van een pontonbrug van 8 ton over de Maas. Dit karwei was een dag later, op 11 mei geklaard en direct werd begonnen met de overtocht van de gevechttroepen. Zij moesten diezelfde dag ook nog het Albertkanaal oversteken.

De Duitse 18e divisie trok met 14.000 infanteristen aangevuld met 6.000 paarden met karren en kanonnen in 4 dagen de Maas over. Daarna werd de brug afgebroken. Na de doortocht van de Duitsers en het opruimen van het achtergebleven materiaal en de begrafenis van de omgekomen soldaat Bremmers op het Elsloose kerkhof, breekt voor Elsloo een nieuwe fase van de Tweede Wereldoorlog aan, die van de bezetting.

Propaganda
Op 11 mei ’s middags arriveerde een Duitse radioverslaggever die vanaf de Berg een levendig verslag gaf van de geweldige opmars van het Duitse leger over het Julianakanaal en de Maas. Hierbij werd gewag gemaakt van de grote aantallen gevangenen en de vele “vestingen” die door de Duitsers waren veroverd op de Nederlanders. De voorbijtrekkende infanterie moest op bevel bekende Duitse soldatenliedjes zingen. Omstreeks 4.00 uur werd de reportage onderbroken omdat vanuit het zuiden over de Maas vliegend een Engels verkenningsvliegtuig naderde dat met granaten van de Duitse luchtdoelartillerie werd bestookt. Voorbij de pontonbrug keerde het om en vloog terug naar het zuiden. Een Duitse soldaat werd door een  granaatscherf getroffen en overleed ter plaatse. Hij werd tijdelijk begraven op de Beemd en is later overgebracht naar Maastricht.