Skip to main content

Huizenbouw

  • Afbeeldingen | Bron: Historiehuis van de Maasvallei, Guus Peters, Fons Verhoeve ©

Luister hier naar de Nederlandse tekstversie van deze pagina.

+ 1. Maak hier  uw keuze in welke andere taal u onderstaande tekst wilt lezen of beluisteren. Nederlands is de standaardtaal; die hoeft u niet te kiezen.

+ 2. Klik hieronder op de play-button om de tekst in uw gekozen taal te laten voorlezen. Dezelfde knop kan ook gebruikt worden om het voorlezen te stoppen:
{Play}

Huizenbouw

Na een wandeling door het beschermd dorpsgezicht van Elsloo is u misschien al opgevallen dat de bouwperiode van de meeste huizen dateert tussen 1600 en 1930.

In het verlengde hiervan ziet u ook een variatie in bouwstijlen en gebruikte materialen. Rond 1500 waren er maar twee stenen gebouwen in het dorp, het kasteel en de kerk. Bouwmaterialen waren kostbaar en moesten van ver aangevoerd worden (bv mergel uit de grotten van Maastricht)

Bouwen met materialen die ter plaatse voorhanden waren namelijk leem, hout en stro was het goedkoopst. De huizen en boerderijen van de inwoners waren dan ook allemaal vakwerkhuizen. Binnen een geraamte met balken werden vlechtwerkwanden aangebracht die met leem dichtgesmeerd werden. Alleen de kelder waarop de schoorsteen gebouwd werd, was van steen. Als later steeds meer huizen van steen worden, blijven schuren en bijgebouwen nog lang in vakwerkstijl uitgevoerd en nu nog kan men hier en daar een vakwerkgevel ontwaren.

Rond 1600 maakt de Maasvallei een bloeiperiode mee. Rijke schippers gaan, mede uit statusoverwegingen, over tot het bouwen van stenen huizen. Of beter gezegd, het omkleden van vakwerkhuizen met stenen muren. Ook het dak wordt aangepast om stenen pannen te dragen.

Foto boven: Links met de rood-groene luiken huisnummer 6, onderdeel van het Historiehuis van de Maasvallei. Rechts met de rood-gele luiken het woonhuis met nummer 7 dat door de inwoners "De Schippersbeurs" wordt genoemd. (foto Guus Peters)

Onder invloed van Luik ontwikkelde zich in het Maasdal een eigen bouwstijl. De Maaslandse stijl. Lagen van baksteen werden afgewisseld met lagen van mergelblokken. Ook de water geleidende kroonlijsten werden uitgevoerd in mergel. Voor de omlijsting van ramen, deuren en de hoeken van het huis werd hardsteen, de zogenaamde blauwe steen gebruikt. Op deze wijze ontstonden mooie evenwichtige siergevels waarvan het pand Op de Berg 7 een schoolvoorbeeld is. Ook de restauratie van het Historiehuis van de Maasvallei is in Maaslandse stijl gebeurd.

De Schippersbeurs

De huisnummers Op de Berg 6 en 7 vormden ooit één geheel welk door de inwoners “de Schippersbeurs” werd genoemd. Het linker gedeelte (met huisnummer 6) is op enig moment afgesplitst en is nu onderdeel van het Historiehuis van de Maasvallei. Het rechtergedeelte met huisnummer 7 is nu een woonhuis.
 
In 1618 bouwde de rijke Maasschipper Jan Conincx dit monumentale pand op de onderbouw van het vakwerkhuis, waar Trijn Custers haar herberg had. Dit gebeurde in de Maasstijl welke zich kenmerkt door het gebruik van hardsteen, mergel en baksteen. Het linker gedeelte is in de laatste eeuwen diverse malen verbouwd, maar altijd in een sobere Maasstijl gebleven. In de gevel zijn diverse bouwfases in de steenzetting zichtbaar.
 
 
 Links met de rood-groene luiken huisnummer 6, onderdeel van het Historiehuis van de Maasvallei. Rechts met de rood-gele luiken het woonhuis met nummer 7 dat door de inwoners "De Schippersbeurs" wordt genoemd.  
 
Elsloo heeft een rijk schippersverleden. Rond 1600 herbergde het dorp een tiental schippers/handelaren die ruime panden bewoonden waarvan nog enkele in de omgeving van de Schippersbeurs zichtbaar zijn. Zij voeren met hun schepen tussen het economisch bloeiend Luik en de stapelplaats van het opkomende Holland, Dordrecht. In de kleinere witte huizen links van het complex woonden lijndrijvers, scheepsknechten en vissers. Samen vormden ze een schipperskwartier in het dorp. 
In de 18e eeuw trad het verval in de Maasvaart in. Met name de hoge tolheffing langs de Maas zorgde ervoor dat de Luikse en Hollandse handelaren nieuwe wegen over land zochten voor hun handel.
De Schippersbeurs raakte in verval, werd opgedeeld, als (tijdelijke) woning gebruikt en er was op enig moment een café in gevestigd. 
 
Sedert de 50-er jaren van de vorige eeuw is De schippersbeurs een woonhuis in privaat eigendom. De panden met de nummers 4-5-6 die in gebruik zijn door het Historiehuis van de Maasvallei, zijn eigendom van eerst de gemeente Elsloo en sinds de herindeling in 1982 van de gemeente Stein, welke ook diverse restauraties hebben laten uitvoeren.
In de jaren ’70 wordt de oude dorpskern tot beschermd dorpsgezicht verklaard waarin De Schippersbeurs het beeld domineert.

De Conincx

Het pand De Conincx op Dorpstraat 28 is een eeuwenoud monumentenpand in het hart van Oud-Elsloo en wellicht het oudste pand van Elsloo. Uit de archieven blijkt dat de oudste delen van het pand dateren van ongeveer 1450. Veel panden in de oude kern van Elsloo zijn ouder dan ze van buiten lijken. Dit is ook hier het geval.

De buitenkant - met een voorgevel in Maasland-Renaissance-stijl - oogt als een pand uit het begin van de 17de eeuw. Dit ligt voor de binnenkant anders. De balkconstructies verraden de aanwezigheid van een middeleeuws vakwerkhuis. Nooit afgebroken, maar door maasschipper Jan Conincx en zijn nazaten omkleed met een stenen gevel. Ook de schoorstenen duiden op een ingrijpende opwaardering van het pand in de 17de eeuw.
Het pand kent een schitterende kelderpartij. Aan de straatzijde een mergelgewelf, dat twintig meter naar de achterzijde bovengronds komt. Van de kelders tot het dak is het één brok historie.

Foto: Fons Verhoeve iov Margareth van der Voorden

Het pand ademt de sfeer van een eeuwenoude herberg. Toch werd er pas in de 60-er jaren een café gevestigd. Tijdens een verbouwing in de 60-er jaren werd de monumentale open haard (uit 1655) ontdekt. Vanaf dat moment is het pand officieel rijksmonument.
Vanaf midden jaren 90 tot 2020 was het een restaurant. Sinds lange tijd vormde het pand toen weer een geheel, nadat in vroegere jaren er wel 4 gezinnen in aparte delen hebben gewoond. 

De huidige eigenaren hebben het pand van binnen grondig gerenoveerd en verhuren een deel als prachtige vakantiewoning.

+ Meer informatie over de geschiedenis van het pand en directe omgeving ⇢

+ Alle Rijksmonumenten in Elsloo ⇢

In de video hieronder de renovatie van een Belgisch vakwerkhuis waaruit de bijzondere constructie duidelijk wordt.